Spis treści wydania 6/2023

Nauka i technika

Ciekawostki – Marek Orlik

Kwazikryształy klejone DNA * Kosmiczna synteza telluru * Przełom w syntezie leków? * Czas na diamenty „in vitro” ?

6 Kropki kwantowe – Krzysztof Maksymiuk

Kropki kwantowe od „zwykłych” makroskopowych półprzewodników różnią się wyraźnie właściwościami elektrycznymi i optycznymi, co zdecydowało o ich szczególnym znaczeniu dla fizyki i chemii, a także o ich obecnych i spodziewanych zastosowaniach.

14 Na grzyby – ale ostrożnie! – Anna-Maria Tryba

Przez długi czas uznawane za magiczne, pojawiające się w nocy i mogące przynieść wiele fizycznych i psychicznych doznań, ale i śmierć przy nieprawidłowym rozpoznaniu. Więcej

Metodyka i praktyka szkolna

19 W obronie wartościowości. Cz. I (Artykuł dyskusyjny) – Mariusz Łukaszewski, Leonard Nowakowski

Wartościowość jest jednym z podstawowych pojęć przekazywanych uczniom na lekcjach chemii, bez którego trudno wyobrazić sobie początki nauki zapisywania wzorów związków chemicznych, zarówno w postaci sumarycznej, jak i strukturalnej, a także reakcji chemicznych w formie odpowiednich równań.

26. Sacharydy – od prostych doświadczeń do kolorowych kulek – Joanna Kurek
27. Ciała stałe i ciecze, a stała równowagi – Damian Mickiewicz

Pospolitym przypadkiem, wokół którego skupia się edukacja chemiczna, zarówno szkolna jak i akademicka, są reakcja odwracalne w układzie gaz-ciało stałe.

Olimpiady i konkursy

38 55. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Zadania teoretyczne. Cz. II – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski, Piotr Guńka

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 5/2023

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

* Nagroda(-y) Nobla z chemii 2023 r. * Planetoida i superciężkie pierwiastki * Egzotyczny związek złota i nowy izotop azotu * Nagrody IgNoble  a sprawa polska

6 Czy aktynowce to pierwiastki pokrewne lantanowcom?- Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński

Położenie aktynowców w układzie okresowym pierwiastków sugeruje twierdzącą odpowiedź na pytanie postawione w tytule artykułu. Szkolne podręczniki nie poświęcają wiele miejsca obu grupom, krótko określając je jako pierwiastki bloku f, co również potwierdzałoby ich pokrewieństwo. Jednak opis możliwy do przedstawienia uczniom, z natury uproszczony, pomija wiele faktów różniących obie rodziny.

42 Nieco inaczej o sacharydach – Joanna Kurek

Cukierki, dropsy, pianki, czekoladki, landrynki, żelki, lizaki, a najlepiej cała ich góra, to słodkości, którym trudno oprzeć się dzieciom, a zapewne i wielu dorosłym.

Metodyka i praktyka szkolna

17 Bilansowanie równań reakcji redoks z wykorzystaniem wzorów sumarycznych – Mariusz Łukaszewski, Leonard Nowakowski

Określanie współczynników stechiometrycznych równań reakcji, zapisanych z uwzględnieniem wzorów sumarycznych, a także zawierających reagenty, w których trudno jest ustalić stopień utlenienia pierwiastków, może stworzyć problemy trudne do rozwiązania preferowanymi w szkole metodami: bilansu elektronowego i bilansu jonowo-elektronowego.

32 Pomocna dłoń chemii w rękawiczce. Synteza luminolu z odpadów – Marek Ples

Jednym z najbardziej pociągających aspektów eksperymentów chemicznych są reakcje chemiluminescencyjne. Te wyjątkowe procesy wydzielają światło w wyniku reakcji chemicznych, tworząc widowiskowe efekty w ciemności.

Olimpiady i konkursy

20 55. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Zadania teoretyczne. Cz. 1. – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski, Piotr Guńka

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 4/2023

Nauka i technika

4 Ciekawostki l Marek Orlik

l LK-99 – czy jesteśmy u progu wielkiej rewolucji? l Cząsteczka życia w gwiazdozbiorze Oriona l Sosna zamiast ropy naftowej? l Grawitacyjne magazynowanie energii

6 Lody – smakowita emulsja l Joanna Kurek

Mało kto zastanawia się czym są lody z chemicznego punktu widzenia i z jakich dokładnie składników zostały sporządzone. Więcej

14 Innowacyjne hydrożele wspierające leczenie łuszczycy l Anna-Maria Tryba

Olimpiady i konkursy

18 Sprawozdanie Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej z 69. Krajowej Olimpiady Chemicznej w roku szkolnym 2022/2023

22 Sprawozdanie z 55. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej w Zurychu (16–25.07.2023 r.) l Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik

26 55. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Zadania laboratoryjne l Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski, Piotr Guńka

Metodyka i praktyka szkolna

36 Równania reakcji połówkowych: problematyczne reakcje redoks ze związkami organicznymi l Damian Mickiewicz

40 Kolorowy cylinder – błękit bromotymolowy i dwutlenek węgla l Marek Ples

Wciąż istnieje wyraź­na potrzeba kładzenia nacisku na pozyskiwanie wiedzy w drodze doświadczeń.

42 Cyna i ołów – cz. 3. l Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński

W ostatniej części artykułu bardziej szczegółowo omówimy różnice pomiędzy cyną a oło­wiem.

47 Wodorotlenek amonu? l Leonard Nowakowski

49 Kilka uwag do metodyki nauczania chemii l Krystyna Bieniaszewicz

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 3/2023

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

* Kto wynalazł (nano)koło? * Kolejna hipoteza o pochodzeniu życia * Kolejna nowa metoda otrzymywania amoniaku * Nanocząstki w żywności – pożyteczne czy szkodliwe?

6 Truskawki – wyczekiwany smak lata – Joanna Kurek – czytaj więcej

Ten gatunek nie jest on dziełem natury, został utworzony w wyniku skrzyżowania dwóch odmian poziomek… – chilijskiej oraz wirginijskiej.

19 Jak przyspieszyć reakcje 5 mln razy? – IChF PAN

20 Wytwarzające wodór ogniwa słoneczne naśladują fotosyntezę – Kazimierz Mikulski

Rozszczepianie wody w celu wytworzenia wodoru i tlenu przy użyciu energii słonecznej w obecności fotokatalizatorów półprzewodnikowych było od dawna badane jako potencjalny sposób czystej produkcji paliw na dużą skalę.

 Metodyka i praktyka szkolna

14 Cyna i ołów – cz. 2. Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński

Cyna przybyła do Europy z Indii. Rzymianie uważali ją za odmianę ołowiu.

31 O pasjonującej zagadce homochiralności biomolekuł – Marek Orlik

Czy zadanie olimpijskie może mieć więcej niż jedno rozwiązanie?

38 Blask w kolbie. Synteza i chemiluminescencja lucygeniny – Marek Ples

Z punktu widzenia dydaktyki tematyka reakcji chemiluminescencyjnych jest bardzo wszechstronna: od demonstracji kinetyki reakcji i transferu energii, po badanie wpływu różnych reagentów i warunków na przebieg reakcji.

46 Wodorotlenek miedzi(II) – odczynnik Trommera? – Damian Mickiewicz

Olimpiady i konkursy

24 69. Olimpiada Chemiczna, etap III. Rozwiązania zadań teoretycznych – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 2/2023

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

* Fotokatalityczna produkcja H₂O₂ * Chemiczna strona ekranów dotykowych * Nowe superkwasy a ochrona środowiska * Taniec wody w kosmosie

6 Chemia klik z Nagrodą Nobla 2022 – część eksperymentalna – Karol Kacprzak

13 Bratobójcze nanokompozyty – opracowanie redakcyjne

14 Smacznego – czyli o chemicznych dodatkach do żywności – Anna-Maria Tryba

Polepszacze, zagęszczacze, barwniki i sztuczne konserwanty mają nadać atrakcyjny wygląd, poprawić smak, przedłużyć okres przydatności do spożycia, spulchnić, zagęścić itd., ale jaki wpływ mają na ludzki organizm? 

20 Biogeneza oczami chemika – Rafał Simon, Marta Wąsik

23 Jak przyspieszyć reakcję 5 mln razy? – opracowanie redakcyjne

42 Oj! Co tak brzydko pachnie? O chemii zapachów nieprzyjemnych – Joanna Kurek

Olimpiady i konkursy

24 69. Olimpiada Chemiczna, etap III. Zadania teoretyczne – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

33 69. Olimpiada Chemiczna, etap III. Zadania laboratoryjne – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

Metodyka i praktyka szkolna

34 Cyna i ołów -część 1 – Iwona Orlińska Krzysztof Orliński

Autorzy podstawy programowej nauczania chemii nie uwzględnili w jej zapisach tytułowych metali. Nie oznacza to oczywiście, że unikniemy podania informacji o cynie (wszechobecna elektronika, puszki konserwowe) i ołowiu (akumulatory, osłony przed promieniowaniem).

39 Ruszyła Akademia Wodorowa – opracowanie redakcyjne

40 Ile waży błękit? Zmiany barwy w wyniku uwodnienia – Marek Ples

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 1/2023

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

Chemia starożytnego betonu. * Nowa koncepcja lodówki * Kto się żywi wirusami? * Quo vadis, chemio?

6 Magnez – fakty znane i mniej znane – Magdalena Maj-Żurawska

Dziś powszechnie jest znana konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu stężenia magnezu w organizmie żywym dla jego prawidłowego funkcjonowania. Jak ważny jest magnez w funkcjonowaniu organizmu? Jaka jest jego rola?

14 Glikole i glicerole w przyrodzie i przemyśle – Joanna Kurek

Polialkohole stanowią interesującą, liczną grupę związków chemicznych, dzięki swoim właściwościom fizycznym, chemicznym, działaniu biologicznemu i rozlicznym zastosowaniom praktycznym.

21 Herbata z cytryną – czy jest zdrowa? – Urszula Sudomir, Justyna Piechocka – czytaj więcej

46 Czy zabraknie metali ziem rzadkich? – Nauka w Polsce

47 Surowce z Kosmosu? – Nauka w Polsce

48 Maria Skłodowska-Curie nasza niezwykła badaczka promieniotwórczości – doktorem honoris causa – Joanna Kurek

Olimpiady i konkursy

24 69. Olimpiada Chemiczna, etap II. Zadania teoretyczne – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

33 69. Olimpiada Chemiczna, etap II. Zadania laboratoryjne – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

Metodyka i praktyka szkolna

38 Wybrane zagadnienia zawarte w sprawozdaniach CKE z egzaminu maturalnego z chemii na poziomie rozszerzonym – Jarosław Dobrowolski

40 List otwarty do dyrektora CKE

21 grudnia odbyły się próbne egzaminy maturalne z chemii przygotowane przez CKE. Po zapoznaniu się z zadaniami, wysłuchaniu uczniów i sprawdzeniu arkuszy, my, nauczyciele chemii stwierdzamy konieczność sformułowania uwag odnośnie zadań zawartych w arkuszu.

43 Na pograniczu chemii, fizyki i biologii: Dlaczego komórki muszą być małe? Lekcja otwarta z fizyki i chemii w III Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Kaliszu – Małgorzata Masłowska, Katarzyna Kozieł

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 6/2022

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

* Amoniak z wodoru i… wodór z amoniaku * Meteoryt Withcombe a pochodzenie wody na Ziemi * „Pamiętliwy” tlenek wanadu * Tlen singletowy w powstawaniu piorunów

6 Chemia „klik”, czyli jak sprawnie projektować związki o oczekiwanych właściwościach. 20 lat sukcesów i Nagroda Nobla 2022 – Karol Kacprzak

W roku 2001 profesor K. Barry Sharpless z Instytutu Scripps, laureat nagrody Nobla z chemii w roku 2002, ogłosił pracę w „Angewandte Chemie”, w której stwierdza, że jeden z głównych celów syntezy organicznej, jakim jest synteza związków o pożądanych właściwościach („wytwarzanie właściwości”), może być zrealizowany w prostszy niż dotychczas sposób.

15 Rola miedzi w żywych organizmach – Joanna Kurek

Zdawać by się mogło, że miedź nie jest w żaden sposób powiązana w chemią organiczną. Nic bardziej mylnego, gdyż jony miedzi odgrywają bowiem kluczową rolę w wielu procesach biochemicznych zachodzących w naszych organizmach, organizmach zwierzęcych, w tym nawet bezkręgowców, mięczaków, głowonogów, pajęczaków, a także w roślinach – czytaj więcej Miedź

23 Jak NIE używać tabeli rozpuszczalności – Damian Mickiewicz.

Recenzje

30 Chemiczne łamigłówki – Iwona Paleska

31. Chemia organiczna z Tutorem – Jan Romański

Olimpiady i konkursy

34 69. Olimpiada Chemiczna. Etap I. Zadania teoretyczne – Komitet Główny Olimpiady

Metodyka i praktyka szkolna

43 Lofina. Wielka synteza – Marek Ples

Istnieją pewne grupy reakcji chemicznych, które zawsze cieszą się szczególnie wielkim zainteresowaniem uczniów i nauczycieli. Dzieje się tak często nie tylko ze względu na niewątpliwą wartość dydaktyczno-naukową, ale też wspaniały efekt wizualny.

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 5/2022

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

Nagroda Nobla z chemii 2022 r. * Antynoble 2022 r. * Nowy model ruchu protonu w wodzie * Korekta struktury cząsteczki benzenu

6 Śliwki – niesamowity smak jesieni – Joanna Kurek

Wraz z oliwkami, winogronami i figami szczątki śliwek znaleziono w stanowiskach archeologicznych, których wiek datuje się na epokę neolitu. Przypuszcza się zatem, że śliwki mogły być jednym z pierwszych udomowionych przez ludzi owoców – czytaj więcej Owoce.

12 Zapachy świąt – Anna Maria Tryba

Czy ktoś jednak zastanawiał się nad tym, co tak naprawdę jest odpowiedzialne za to, że choinka pachnie lasem, a piernik złożoną nutą korzennych przypraw?

15 Sztuczna inteligencja zbada nanocząsteczki – PAP, Nauka w Polsce

16 Zatrucie Odry – opracowanie Józef Szewczyk

Katastrofa ekologiczna na Odrze w lipcu i sierpniu br. ze względu na skalę zjawiska poruszyła nie tylko wędkarzy, ekologów, ale szeroką opinię społeczną. Zadawano sobie pytanie co lub kto jest winien tej katastrofy po obu stronach Odry?

22 Energia i klimat – opracowanie redakcyjne

49 Po kawałku w spójną całość – opracowanie redakcyjne

Olimpiady i konkursy

24 54. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna, 10 – 18.07.2022 r. Zadania teoretyczne – część II. – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski

28 54. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna, 10 – 18.07.2022 r. Rozwiązania zadań teoretycznych – Marek Orlik, Aleksandratre Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski

Metodyka i praktyka szkolna

35 Pytania i komentarze nauczyciela chemii – Stefan Siedlecki

36 Bilansowanie równań reakcji a wybór metody rachunkowej – Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska

Na opanowanie przez uczniów poszczególnych metod rachunkowych poświęca się dużo czasu i wysiłku dydaktycznego. Jednocześnie można odnieść wrażenie, że samo zagadnienie wyboru procedury obliczeniowej, adekwatnej do konkretnego przykładu, jest kwestią drugorzędną.

46 Dwubarwna elektroliza – Marek Ples

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 4/2022

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

Pierwszy bezemisyjny traktor na… amoniak * Temperatura topnienia czy zamarzania? * Grafen zmierzy ciśnienie krwi… * Hydrożel na pragnienie… * Chmury z innych światów

38 Chemia zapachów, czyli co kryje się w Chanel Nº 5 – Anna Maria Tryba

„Kobieta bez zapachu to kobieta bez przyszłości” zwykła mawiać Coco Chanel, słynna kreatorka mody i twórczyni najbardziej pożądanego przez kobiety zapachu – Chanel N⁰ 5. Jakie składniki zatem kryją w sobie te perfumy, że prawie każda kobieta chce doświadczać owej „przyszłości” właśnie z tym zapachem?

42 Mykotoksyny – niewidoczne zagrożenie – Joanna Kurek

Bakterie, wirusy, drożdżaki i grzyby pleśniowe to naturalne otoczenie człowieka. Wiele z nich wywołuje różne stany chorobowe, co powoduje, iż wciąż poszukuje się metod walki z nimi. Oprócz różnorodnych infekcji bakteryjnych i wirusowych szczególnego rodzaju zagrożenie stwarzają różne związki chemiczne – mykotoksyny (lub mikotoksyny), wytwarzane przez grzyby pleśniowe jako toksyczne metabolity wtórne – czytaj więcej Mykotoksyny

Metodyka i praktyka szkolna

6 Mg(OH)2 – mocny czy słaby elektrolit? – Damian Mickiewicz

Chociaż wiele osób oczekuje systemu zero-jedynkowego, a więc odpowiedzi: tak lub nie, to sprawa wymaga nieco dłuższej dyskusji oraz analizy tematu.

14 Niezwykłe światło – o toksycznym chlorze i chemiluminescencji wzbudzonego azotu  – Marek Ples

Bardzo sobie cenię wszelkie procesy fizyczne oraz chemiczne, które pozwalają na przedstawienie i wyjaśnienie różnorodnych zjawisk w interesujący, a często także efektowny sposób. Jednym z typów tego rodzaju reakcji są te, podczas których dochodzi do chemiluminescencji. Cieszą się one wielkim zainteresowaniem uczniów i nauczycieli, nie tylko ze względu na niewątpliwą wartość edukacyjną, ale też piękny i często zaskakujący efekt wizualny.

Olimpiady i konkursy

20 – Sprawozdanie z 68. Krajowej Olimpiady Chemicznej

w roku szkolnym 2021/2022 – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

26 Sprawozdanie z 54. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik

30 54. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Zadania teoretyczne – – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 3/2022

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

Starożytna chemia? * Biodegradowalny żel nowotworowy * Fluorowe nanorurki jako superodsalacze wody morskiej * Hel, Wielki Wybuch i narodziny naszej planety

6 Różne oblicza saponin – Joanna Kurek czytaj – czytaj więcej SAPONINY

12 H₂SO₄ – kwas mocny, czyli jaki? – Damian Mickiewicz

Tym razem do napisania artykułu skłoniły mnie dwie wzajemnie sprzeczne odpowiedzi dotyczące… tego samego zagadnienia. Pytanie dotyczy właściwości kwasu siarkowego(VI).

17 Co robią młodzi naukowcy po lekcjach – Odkrycia Polska Edycja EUCYS

40 Nie tylko dla sommelierów, czyli o historii wina – Anna-Maria Tryba

45 Polioksazoliny – amfifilowe polimery o coraz większym zastosowaniu – Anna-Maria Tryba

Mało kto zdaje sobie sprawę z istnienia coraz bardziej popularnej grupy polimerów – polioksazolin.

48 Przekształcanie metalu w …inny metal – sciencedaily.com

49 Nieznane oblicza cieczy – PAP – Nauka w Polsce

50 Wydajniejsze ogniwa słoneczne – sciencedaily.com

Metodyka i praktyka szkolna

18 Barwne kontrasty reakcja oscylacyjna Briggsa-Rauschera – Marek Ples

Reakcją oscylacyjną, która szczególnie dobrze nadaje się do celów dydaktycznych i pokazowych, jest reakcja Briggsa-Rauschera.

Olimpiady i konkursy

22 68. Krajowa Olimpiada Chemiczna – Etap III. Zadania teoretyczne Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

33 68. Krajowa Olimpiada Chemiczna – Etap III. Zadania laboratoryjne

– Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 2/2022

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

*Różne oblicza grafenu * Najmniejsza bateria świata * Brakujące ogniwo… * Ile waży neutrino?

6 Ogórek, ogórek zielony ma garniturek – znane warzywo o nieznanych składnikach odżywczych – Joanna Kurek – czytaj więcej OGÓREK

13 Rok 2022 „Rokiem Ignacego Łukasiewicza” – Sejm ustanowił w 200. rocznicę urodzin i 140. rocznicę śmierci – Kazimierz Mikulski

Olimpiady i konkursy

18  68. Krajowa Olimpiada Chemiczna – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej. Zadania teoretyczne i laboratoryjne

35 53. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna, 25.07-2.08.2021 r. – Rozwiązania zadań teoretycznych – część 2.

Metodyka i praktyka szkolna

37 Wiosenne porządki, czyli jakie zagadnienia zostały usunięte z egzaminu maturalnego w roku 2023/2024 – Agnieszka Czub-Czech, Kamil Czech

40 Nomenklatura związków organicznych w pytaniach nauczycieli – Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Jerzy Maduzia

42. Chemia po angielsku. Let it grow! A few words about fertilizers – Anna-Maria Tryba
43. Nieco inne wskaźniki pH – Marek Ples

48 Jak szybko polimer zwinie się w kłębek? – Magdalena Osial

50 Informacja o 64. Zjeździe Naukowym Polskiego Towarzystwa Chemicznego

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 1/2022

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

* Życie na Marsie? – jeden izotop i trzy hipotezy * Technologia mRNA w leczeniu osteoporozy * Żelazo a życie na Ziemi * Chemicznie zabójczy meteoryt?

6 Jak działają szczepionki przeciwko COVID-19? – Alicja Chmielewska – czytaj więcej SZCZEPIONKI

14 Miękkie i ciepłe, czyli co łączy tkaninę polarową z plastikowymi butelkami? – Joanna Kurek

22 Miłość według chemika – Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński

26 Czy da się opracować materiał doskonały? O biomateriale wspomagającym regenerację tkanek przyzębia – Anna-Maria Tryba

Olimpiady i konkursy

30 53. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna, 25.07-2.08.2021 r. Zadania teoretyczne – część 2. – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski

35 53. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna, 25.07-2.08.2021 r. Rozwiązanie zadań teoretycznych – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski

Metodyka i praktyka szkolna

43 Nomenklatura organiczna po nowemu. Część II. Nomenklatura pochodnych węglowodorów – Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Jerzy Maduzia

46 Niepalne fajerwerki z Kraju Kwitnącej Wiśni – Marek Ples

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 6/2021

Spis treści

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

*Skuteczny antybiotyk na boreliozę * Mikroby i amorficzny węgiel* Wiadomości z Kosmosu * Statyny a COVID-19

6 Huczny i roziskrzony nadchodzący Nowy Rok, czyli o fajerwerkach – Joanna Kurek – czytaj więcej Fajerwerki

11 Historia materiałów wybuchowych w skrócie – Radosław Trębiński

13 Asymetryczna organokataliza i Nagroda Nobla z chemii w 2021 roku – Piotr Kwiatkowski

Olimpiady i konkursy

19 68. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap I. Zadania teoretyczne –Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

Metodyka i praktyka szkolna

27 Nomenklatura organiczna po nowemu. Część II. Nomenklatura pochodnych węglowodorów – Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Jerzy Maduzia

34 Drzewo w probówce. Wzrost kryształów metalu w żelu krzemionkowym – Marek Ples

38 Kilka słów o żółtych flawonach – Emilia Rózik

40 Wykorzystanie tabeli rozpuszczalności i zasady zachowania ładunku elektrycznego do nauki zapisywania wzorów elektrolitów – scenariusz lekcji – Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 5/2021

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik

* Nagroda Nobla z chemii 2021 * Zawsze suchy nanomateriał

* Laureaci Ig Nobel 2021 * Plastry szczepionkowe zamiast zastrzyku

6 Dlaczego ośmiornice potrafią zmieniać kolory, a kot i pies nie, czyli o barwnikach u różnych zwierząt – Joanna Kurek

15 Odkrycia – Polska Edycja European Union Contest for

Young Scientists (EUCYS). Co można wygrać w konkursie

naukowym?

16 Woda podstawą wszystkiego, czyli o hydrożelach – Anna Maria Tryba

Olimpiady i konkursy

23 53. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna, 25.07-2.08.2021 r.

Zadania teoretyczne – część 1. – Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik, Piotr Kwiatkowski

Metodyka i praktyka szkolna

37 Wulkan. Groźna natura – Marek Ples

41 Chemik rozpala ogień – Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński – czytaj więcej OGNISKO

45 Nomenklatura organiczna po nowemu. Część I. Nomenklatura węglowodorów i ich fluorowcopochodnych – Jerzy Maduzia, Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron

Kup to wydanie  Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 4/2021

Nauka i technika

4. Ciekawostki – Marek Orlik

Nanociała w walce z SARS-CoV-2 * Niebezpieczne nanosrebro * Azot przeciw motylom * Gigantyczne diamenty wskazują przyczyną trzęsień Ziemi

6. Grillowanie, smażenie, duszenie, gotowanie, pieczenie. Chemia kuchennych procesów – Joanna Kurek

14. Potęga promieniowania, czyli czym jest spektroskopia? – Anna-Maria Tryba

Olimpiady i konkursy

24. Sprawozdanie z 67. Krajowej Olimpiady Chemicznej w roku szkolnym 2020/2021. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

29. Sprawozdanie z 53. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej

Metodyka i praktyka szkolna

19. Jak walczyć z maturalnym stresem? – Agnieszka Czub-Czech, Kamil Czech

32. Arkusz diagnostyczny z chemii po szkole podstawowej – Agnieszka Czub-Czech, Kamil Czech

37. Rozdzielanie chromatograficzne w praktyce szkolnej – Natalia Litwicka, Justyna Piechocka

46. Genialny roztwór w labiryncie. Napięcie powierzchniowe i efekt Marangoniego – Marek Ples – czytaj więcej LABIRYNT

Kup to wydanie    Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 3/2021

Nauka i technika

4 Ciekawostki – Marek Orlik * Niebezpieczny dwutlenek tytanu – i nie tylko * Bielsza odcień bieli, czyli farba zamiast klimatyzacji * Nanotechnologia przeciw kleszczom * Spieszmy się, zanim zabraknie tlenu

6 Nagroda Nobla z chemii w 2020 r. Nożyczki genetyczne, które mogą uratować świat, czyli piękny mariaż badań podstawowych z zastosowaniem praktycznym – Joanna Kowalska – więcej Nożyczki genetyczne

10 Czy parabeny są szkodliwe? – Joanna Kurek

18 Włosy – nie tylko do czesania – Marta Gaweł, Justyna Piechocka

36 Czym jest SLS i czy trzeba się go bać? – Elżbieta Adamska

40 Właściwości prozdrowotne arabinoksylanów – głównych polisacharydów błonnika pokarmowego – Wioletta M. Dynkowska

Olimpiady i konkursy

22. 67. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap III. Zadania teoretyczne – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

Metodyka i praktyka szkolna

34. Nieścisłości chemiczne okiem nauczyciela – Stefan Siedlecki

44 Doświadczenia chemiczne na lekcjach chemii w czasach online – Maciej Waligórski, Kamila Borowczyk, Ewa Stronka-Lewkowska

46 W poszukiwaniu nadtlenku wodoru – Marek Ples

Kup to wydanie    Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 2/2021

Nauka i technika

4. Ciekawostki – Marek Orlik

* Bakterie znają się na chemii kwantowej? * Meteoryt starszy od Ziemi * Polski wkład do leczenia choroby Alzheimera * Czy niebieskie psy to zagadka chemiczna? * Pijawki a COVID-19

6. W świątecznym klimacie – chemiczna budowa jajka – Joanna Kurek – więcej Chemiczna budowa jajka
7. Układ okresowy – znany czy nieznany? – Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński

Olimpiady i konkursy

20. 67. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap II. Zadania teoretyczne -Komitet Główny Olimpiady Chemicznej

Metodyka i praktyka szkolna

32 Przykładowy arkusz maturalny – Jadwiga Stachowicz, Urszula Głaszcz

41 Oscylacje in vitro – Marek Ples

44 Świat barw, czyli kilka słów o chromatografii – Natalia Litwicka, Justyna Piechocka

Kup to wydanie     Zamów prenumeratę

Spis treści wydania 1/2021

Nauka i technika

4. Ciekawostki – Marek Orlik

* Tlenek azotu przeciw wirusowi SARS-CoV-2 * Płynne szkło * Nowe grafenowe filtry do wody * Polaron zaobserwowany! * Jak stary jest Wszechświat?

6. Orzechy dobre na pamięć, czyli o wartościowych związkach w nich zawartych – Joanna Kurek – czytaj ORZECHY

13. Układ okresowy pierwiastków w rozważaniach filozofów chemii – Maria Cieślak-Golonka

Olimpiady i konkursy

19. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej – 67. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap I

Metodyka i praktyka szkolna

26. Wybrane zagadnienia z chemii nieorganicznej. Zadania powtórzeniowe przed maturą – cz. 3 – Katarzyna Gąssowska, Monika Góralik, Ewelina Janczy, Katarzyna Olesek, Małgorzata Krzeczkowska

35. Co usunięto z egzaminu maturalnego? – Agnieszka Czub-Czech, Kamil Czech

38. Przeliczanie stężeń – nie takie straszne, na jakie wygląda. Alternatywny sposób prowadzenia obliczeń termochemicznych – Wioletta Monika Dynkowska

42. Chemistry in English. Fermentation under controlled conditions, or how is beer made? – Anna-Maria Tryba

44. Błędne ognie – barwne płomienie – Marek Ples

47. Jak węgiel krąży w przyrodzie. Klimatyczne ABC – opracowanie Józef Szewczyk

Kup to wydanie     Zamów prenumeratę