Wydania z lat 2009-2016 dostepne są w wersji elektronicznej jako pliki PDF. Są one identyczne z wersjami drukowanymi. Jednakże nie zawierają materiałów, które były na płytach CD/DVD dołączanych do niektórych wydań drukowanych.
W wersji drukowanej dostepne jest tylko jedno wydanie - 3/2016.
Więcej
Zbiór 52 felietonów poświęconych współczesnej Polsce, Polakom, polityce, roli telewizji i mediów we współczesnym świecie, globalizacji i konsekwencji wynikającej z naszego otwarcia na świat.
Wydanie w postaci pliku PDF
Cena 10 zł.
Zamów
Książka o podróżach, poznawaniu, odkrywaniu i podbijaniu świata, o pokonywaniu kolejnych horyzontów ludzkiego rozwoju. Ludzie wędrują od wieków, zawsze chcieli zobaczyć, co jest za kolejną rzeką, górą, morzem, za nowym horyzontem. Ta wędrówka pozwoliła najpierw poznać naszą planetę, a dziś już zaprowadziła człowieka poza granice Układu Słonecznego. Kim są ci, którzy zmieniają historię świata? Dlaczego Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę, a Mikołaj Kopernik „poruszył” Ziemię?
Wydanie w postaci pliku PDF.
Cena 10 zł.
Zamów
Wydanie drukowane
Pierwszy pojazd z napędem na obie osie skonstruowano w 1824 r. a więc ponad pól wieku wcześniej od samochódu. Jednak dopiero wojskowi amerykańskiej armii jako pierwsi chcieli mieć pojazd, który pojedzie każdą drogą, pokona głębokie rowy i wyposażony będzie we wciągarkę, tak by mógł poruszać się w każdym terenie.
Cena 10 zł.
Zamów
2011
2010
2009
2008
Nowość!
Chemia w Szkole
Spis treści wydania 4/2020
Nauka i technika
4. Ciekawostki – Marek Orlik
Nanotechnologia w walce z COVID-19 * Sto lat… tajemnicy * Bakterie żywiące się manganem * Nitrogliceryna przeciw jadom węży
6. Historia środków odkażających. Chemia i drobnoustroje – Joanna Kurek
14. Wirus – niewidzialny przeciwnik – Elżbieta Szczepańska
Czym są wirusy? Jak są zbudowane? Jakie są metody ich wykrywania?
Historia poznania wirusów zaczęła się w 1892 r., kiedy to Dmitri Iwanowski wykazał, że czynnik zakaźny choroby mozaikowej tytoniu, przejawiający się jako przebarwienie liści, przeszedł przez filtr nieprzepuszczalny dla bakterii.
18. Kopernik – per astra ad… - Romuald Hassa
20. Polimery w służbie zdrowiu – Anna-Maria Tryba
Według pokutujących stereotypów nic, co jest „sztuczne”, nie może być zdrowe dla człowieka. „Sztuczność” zawsze kojarzona jest negatywnie. A przecież wiele powstających materiałów sztucznych swoje pochodzenie zawdzięcza twórcom podpatrującym przyrodę.
Metodyka i praktyka szkolna
25. Spostrzeżenia i uwagi dotyczące oceniania arkuszy maturalnych z chemii - Stefan Siedlecki
28. Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część IX. AMINOKWASY, BIAŁKA I CUKRY - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska, Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
30. Propozycje zadań testowych dla uczniów szkół ponadpodstawowych z zakresu: kinetyka i statyka chemiczna oraz energetyka reakcji chemicznych - Małgorzata Czaja
35. Zapudełkowana lekcja chemii - Izabella Radziuk-Śliwińska
36. Sacharydy – zadania – Agnieszka Czub-Czech, Kamil Czech
40. Świecący kamień termoluminescencja fluorytu – Marek Ples
Przygotowanie doświadczenia jest bardzo proste: kryształ należy położyć na zimnej płycie grzejnej, a następnie rozpocząć powolne ogrzewanie. Po podgrzaniu do temperatury powyżej 200°C kryształ zaczyna wyraźnie świecić.
42. Śledzenie zmiany pH roztworu podczas miareczkowania kwasowo-zasadowego - Piotr Dzwoniarek
Olimpiady i konkursy
46. Sprawozdanie Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej z 66. Olimpiady Chemicznej w roku szkolnym 2019/2020.
PRENUMERATA 2021 WYDANIA SPECJALNE ARCHIUWUM
Czasopismo dla nauczycieli chemii wszystkich typów szkół oraz wykładowców i studentów chemii o kierunkach pedagogicznych. Ukazuje się od 1954 roku.
W czasopiśmie znajdziesz m.in.:
- informacje o najnowszych osiągnięciach chemii;
- propozycje metodyczne, ułatwiające właściwą realizację nowych programów nauczania oraz przygotowanie uczniów do egzaminów maturalnych z chemii i testów na koniec gimnazjum;
- praktyczne wskazówki, dotyczące eksperymentów chemicznych i bezpieczeństwa na lekcjach chemii;
- zadania wraz z rozwiązaniami z polskich i międzynarodowych olimpiad chemicznych oraz krajowych konkursów chemicznych dla uczniów gimnazjów i szkół średnich;
- informacje o nowościach wydawniczych: podręcznikach, książkach popularnonaukowych oraz opracowaniach ukazujących się w czasopismach międzynarodowych.
SPIS TREŚCI - WYDANIA ARCHIWALNE 2020
Spis treści wydania 3/2020
Nauka i technika
4. Ciekawostki – Marek Orlik
* Nowe superciężkie pierwiastki * Nowe świecące rośliny * Azot w marsjańskim meteorycie * Nanocząstki w walce z wirusem SARS-Cov-2
6. Nobel z chemii 2019 – ogniwa litowo-jonowe - Andrzej Czerwiński, Bartosz Hamankiewicz, Dominika Buchberger
Kryzysy energetyczne, rozwój elektroniki, wyczerpywanie zasobów energetycznych oraz zagrożenia ekologiczne spowodowały, że nakłady na poszukiwanie nowych typów ogniw i ich praktyczne zastosowania z każdym dziesięcioleciem ulegały zwielokrotnieniu.
11. Różne oblicza fosforanów – Joanna Kurek
Spośród wielu powszechnie występujących pierwiastków, takich jak: tlen, węgiel, wodór, siarka, krzem, magnez, cynk, żelazo, na uwagę zasługuje też fosfor. Występuje on zarówno w związkach nieorganicznych, jak i organicznych, stanowiąc ważnych składnik żywych organizmów.
36. Substancje o największym znaczeniu dla historii ludzkości - Anna-Maria Tryba
Historię naszej cywilizacji możemy rozpatrywać na wiele sposobów. W tej historii znaczącą rolę odgrywają odkrycia różnych naturalnych substancji, ich przekształcanie i znajdywanie dla nich praktycznych zastosowań. - czytaj więcej SUBSTANCJE
Metodyka i praktyka szkolna
16. Wybrane zagadnienia z chemii organicznej. Zadania powtórzeniowe przed maturą – cz. 2. - Sara Burtan, Anna Kaciczak-Domagała, Paulina Korzeniowska, Justyna Łagosz, Marlena Łodyga, Małgorzata Krzeczkowska
46. Heptatlenek i burza w probówce – Marek Ples
Chciałbym przybliżyć Szanownemu Czytelnikowi pewną łatwą do otrzymania, a jednocześnie ciekawą z powodu swojej niestabilności i wysokiej reaktywności chemicznej substancję, przy użyciu której możemy przeprowadzić wiele bardzo efektownych doświadczeń.
Olimpiady i konkursy
27. 66. Krajowa Olimpiada Chemiczna - Etap II – Zadania teoretyczne -Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 2/2020
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
· Pożyteczny pasożyt rozwiąże problem plastiku? * Durian jako… ładowarka * Cząsteczka benzenu – znana i nieznana * Pierwsze białko – gość z Kosmosu
6 (Nie)zdrowa słodkość? – czyli o nowoczesnych środkach słodzących - Joanna Kurek
Spośród wszystkich smaków: gorzkiego, słonego, kwaśnego, umami i słodkiego,
to ten ostatni jest najprzyjemniejszym z odczuwanych przez znaczną większość
ludzi. Przez setki lat ludzie podejmowali różnorodne próby pozyskania produktów o tym smaku ze źródeł naturalnych lub wytworzenia słodkich substancji różnymi sposobami - więcej Cukry
Metodyka i praktyka szkolna
16 Ten cukier coś kręci! O aktywności optycznej sacharozy i zjawisku inwersji - Marek Ples
O prostym doświadczeniu ukazującym bardzo interesującą cechę cukrów i innych związków chemicznych.
23 Najlżejszy metal - Iwona Orlińska Krzysztof Orliński
Chemiczny Nobel 2019 to dobra okazja, aby wykonać kilka doświadczeń z litem i związkami tego metalu. Nie trzeba nawet kupować jego preparatów – lit w naszym otoczeniu jest wprost na wyciągnięcie ręki.
28 Elementy chemii ogólnej i chemii fizycznej w zadaniach powtórzeniowych przed maturą – część 1. - Kinga Dzięciołowska, Camillo Hudy, Magdalena Lupa, Marlena Łodyga, Mateusz Migdał, Małgorzata Krzeczkowska
42 Pięć najczęstszych błędów występujących w podręcznikach do chemii – według Erica Scerriego. Analiza porównawcza źródeł anglojęzycznych i polskich - Maria Cieślak-Golonka
Stu siedemdziesięciu pięciu wybitnych uczonych reprezentujących różne
dziedziny nauki przedstawiło pojęcia występujące w podręcznikach szkolnych
i uniwersyteckich, które według nich są przestarzałe i powinny być usunięte.
47 Ciekawie i pożytecznie o polimerach - Agnieszka Czub-Czech, Kamil Czech
Nikt z nas nie jest zaskoczony sformułowaniem, że tworzywa sztuczne towarzyszą nam na co dzień, bo przecież wykonane są z nich opakowania do żywności, butelki plastikowe z wodą, zabawki dla dzieci, a nawet kosmetyki.
Olimpiady i konkursy
37 66. Krajowa Olimpiada Chemiczna – Zadanie laboratoryjne – Etap II - Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 1/2020
Nauka i techniki
4 Ciekawostki - Marek Orlik
„Amonity” dowodzą życia na Marsie? Wodorowy pierścień wokół galaktyki, Nowy antybiotyk z… robaczych jelit, Chemiczna maszyna Turinga
6 Chemiczne tajemnice kawy - Anna-Maria Tryba
W artykule autorka przybliża pochodzenie kawy, sposób obróbki wpływający na jej właściwości oraz to, co w praktyce chemika jest bardzo ważne – metody analizy jej składu.
45 Grzyby kontra leki przeciwnowotworowe. Kropki kwantowe do zadań specjalnych - opracowanie redakcyjne.
46 Hormony sterydowe i kwasy żółciowe - Joanna Kurek
Pojęcie hormonów uległo nieco rozmyciu od czasu ich odkrycia. W konsekwencji obecnie nie ma już ściśle ustalonych substancji hormonalnych, które należą do różnych klas związków chemicznych. Zatarł się też podział na witaminy i hormony.
Polscy chemicy u progu niepodległości
11 Osman Achmatowicz senior (1899-1988) – chemik, Tatar, polski patriota - Tomasz Janeck
Profesor Osman Achmatowicz senior to postać ogromnie zasłużona dla polskiej chemii i jednocześnie człowiek o bardzo ciekawym, barwnym życiorysie. Przeżył zarówno I wojnę światową i odzyskanie przez Polskę niepodległości, jak i okropności II wojny światowej.
Metodyka i praktyka szkolna
14 Niebiesko-pomarańczowa reakcja odwracalna. Kolorowa chemia - Marek Ples
Heraklit głosił, że najważniejszą cechą bytu jest ciągłe stawanie się i przemijanie. Wszystko co istnieje się zmienia – nie ginie bezpowrotnie i nie powstaje z niczego. Znakomicie w myśl Heraklita wpisuje się chemia – jest to przecież nauka zajmująca się opisem właściwości substancji, a także ich przemian zachodzących pod wpływem zróżnicowanych czynników.
17 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część VIII. JEDNOFUNKCYJNE POCHODNE WĘGLOWODORÓW - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Maczko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska, Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
Olimpiady i konkursy
22 51. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna w Paryżu (Francja) 21-30.07.2019 r. – Zadania laboratoryjne - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
30 51. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna w Paryżu (Francja) 21-30.07.2019 r. – Rozwiązanie zadań teoretycznych - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
37 66. Krajowa Olimpiada Chemiczna – Zadania – Etap I - Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
SPIS TREŚCI - WYDANIA ARCHIWALNE 2019
Spis treści wydania 6/2019
Nauka i technika
4 Ciekawostki – Marek Orlik
6 Krzemionka jako innowacyjny nanomateriał - Elżbieta Szczepańska
Zastosowanie krzemionki to przede wszystkim: produkcja szkła, żelu krzemionkowego, zaprawy murarskiej, emalii, a także kosmetyków. We wszystkich przypadkach dotyczy to jednak krzemionki
w postaci cząstek o rozmiarach makro. Naukowcy natomiast prześcigają się w poszukiwaniach
zastosowań dla krzemionki o rozmiarze cząstek w skali nano.
10 Elektroforeza jako metoda oznaczania kwasu askorbinowego w preparatach
farmaceutycznych oraz w próbkach moczu - Izabella Kośka, Paweł Kubalczyk
W literaturze znaleźć można wiele prac dotyczących oznaczania witaminy C z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Współcześnie, coraz większe zainteresowanie naukowców skupia się na oznaczaniu tego związku przy pomocy elektroforezy kapilarnej.
43 Cynk i palce cynkowe – czyli o znaczeniu cynku w życiu człowieka - Joanna Kurek
Przełomem w badaniach nad rolą cynku w organizmie człowieka okazało się odkrycie w 1985 roku tak zwanych „palców cynkowych“. Zapoczątkowało to dogłębne badania nad biologiczną rolą cynku, których efektem jest obecny stan wiedzy o różnorodnych, ważnych funkcjach jonów cynkowych w organizmach żywych.
Metodyka i praktyka szkolna
14 Świecący cukierek – fosforyzujące układy organiczne Marek Ples
Zjawiska, którym towarzyszy świecenie, cieszą się szczególnym zainteresowaniem, zarówno uczniów, jak i nauczycieli. Jest to związane z tym, że w ten sposób można się przekonać naocznie o istnieniu molekularnych mechanizmów rządzących naszym światem. Takie doświadczenie z pewnością łatwiej i szybciej trafia do wyobraźni, niż samo opracowanie teoretyczne.
18 Matura próbna z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego i Dziennikiem Polskim 2018 – cz. II - Karol Dudek-Różycki, Michał Płotek, Tomasz Wichur
Olimpiady i konkursy
29 51. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna w Paryżu (Francja) 21-30.07.2019 r. - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
Nauka i technika
4, 10 Ciekawostki - Marek Orlik
Nagroda Nobla z chemii w 2019 r. Nowe spojrzenie na strukturę DNA, Antynoble 2019, Mikroplastik z herbaty ekspresowej - czytaj więcej Baterie
6 Opakowania w skali nano - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
Opakowania to nieodłączny element cywilizacji, a duża część wysiłku technologicznego przeznaczona jest na ich tworzenie tak, aby były najlepiej dostosowane do funkcji, które muszą spełniać. Opakowania to jednak także rosnące ilości odpadów, z którymi – jak dotychczas – nie radzimy sobie najlepiej.
16 Nanocząstki srebra pozyskiwane z herbat – jeszcze jedno oblicze popularnego napoju - Anna Maria Tryba
Odkąd pamiętam, jestem ogromną miłośniczką wszelkiego rodzaju herbat i kaw. Nic więc dziwnego, że w ramach zarówno pracy inżynierskiej, jak i magisterskiej zajęłam się tymi używkami od strony naukowej – chemicznej. Jestem technologiem chemicznym i w swojej pracy dążyłam do uzyskania nanocząstek srebra na drodze redukcji chemicznej przy użyciu naturalnych surowców jako reduktorów. Dlaczego właściwie nanocząstki?
21 Ekologiczny plastik - PAP Nauka w Polsce
Metodyka i praktyka szkolna
12 Błyskotliwa reakcja zegarowa - Marek Ples
Kinetyka chemiczna jest działem chemii fizycznej zajmującym się badaniem przebiegu reakcji chemicznych w czasie. Przedmiotem zainteresowania kinetyki są więc takie aspekty związane z zachodzeniem procesów chemicznych, jak ich szybkość, wpływ różnorodnych czynników,
a także w ogólności sam przebieg reakcji.
36 Matura próbna z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego i Dziennikiem Polskim 2018 – cz. I - Karol Dudek-Różycki, Michał Płotek, Tomasz Wichur
45 Wybrane przykłady ilustrujące potencjał dydaktyczny zagadnień związanych z prawem Avogadra – część 2 - Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska
Olimpiady i konkursy
22 65. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap III. Zadania Laboratoryjne
29 Sprawozdanie z 65. Olimpiady Chemicznej w roku szkolnym 2018/2019 - Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
33 Sprawozdanie z 51. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej w Paryżu (Francja) 21-30.07.2019 - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
Spis treści wydania 4/2019
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Niezwykła kariera eterów koronowych - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
Swój sukces zawdzięczają unikatowym właściwościom i działaniu podobnym do molekuł występujących w komórkach organizmów żywych. To w trakcie badania ich pochodnych zaczęto posługiwać się pojęciem chemii supramolekularnej, czyli – jak wszystko na to wskazuje – chemii XXI wieku. Czytaj więcej ETERY
15 Laktoferyna – ważny białkowy modulator naturalnej odporności - Joanna Kurek
Organizm człowieka wykształcił całą gamę czynników (układ odpornościowy), które mają pełnić funkcje obronne przed wnikaniem wszelkich zarazków do wnętrza organizmu Złożone białko jakim jest laktoferyna, wykazuje między innymi działanie bakteriostatyczne, przeciwgrzybicze, immunomodulujące, antywirusowe oraz przeciwnowotworowe.
Metodyka i praktyka szkolna
12 „Koroduj”, czyli uczniowski projekt na temat korozji - Magdalena Osial
W zakończonym niedawno w kilku mazowieckich szkołach projekcie badawczym „Koroduj” w ramach projektu „Szkoła bliżej nauki” uczniowie poszukiwali odpowiedzi m.in. na pytania: Jak roztwory różnych substancji chemicznych wpływają na korozję metali?
30 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część VII. Węgiel i jego związki z wodorem - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska, Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
36 Zatrzymać niewidzialne - Marek Ples
Przykładem substancji blokującej, czy raczej silnie pochłaniającej światło ultrafioletowe jest dibenzylidenoaceton. Synteza tej interesującej substancji nie jest skomplikowana i można ją przeprowadzić nawet w niezbyt bogato wyposażonej pracowni uczelnianej, szkolnej, a nawet amatorskiej. Doświadczenia są nie tylko pouczające, ale i efektowne.
44 Wybrane przykłady ilustrujące potencjał dydaktyczny zagadnień związanych z prawem Avogadra – część 1 - Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska
Fakt, iż prawo Avogadra jest spełniane przez wiele substancji w stanie gazowym, w szerokim zakresie temperatury i ciśnienia, może być wyjaśniony za pomocą modelu gazu doskonałego. W tym przybliżonym, ale bardzo użytecznym opisie gazów, równaniem stanu jest równanie Clapeyrona.
Olimpiady i konkursy
20 65. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Zadania teoretyczne. Etap III - Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 3/2019
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Chemia cytrusów -Joanna Kurek
Związki chemiczne zawarte w poszczególnych cytrusach dzielą się na zawarte w skórce (olejki eteryczne), w miąższu i owocni (witaminy, białka, tłuszcze, błonnik, węglowodany, także cukry proste, minerały i oczywiście woda). W opracowaniu opisano najważniejsze związki chemiczne występujące zarówno w skórce, jak i w jadalnej części owoców cytrusowych. - czytaj CYTRUSY
13 Wykorzystanie suchych testów w analizie krwi - Izabella Kośka, Paweł Kubalczyk
40 Strukturalne formy węgla - Valentyna Shvets
Węgiel jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych pierwiastkówchemicznych w kosmosie i na Ziemi: jest częścią Słońca, gwiazd, komet, planet; węglowodory stanowią podstawę węgla, ropy naftowej, gazu. W tym opracowaniu przedstawiamy struktury alotropowych odmiany węgla: diamentu, grafitu, fulerenu, grafenu, nanorurek i karbinu.
47 Mikroplastik – makroproblem - Elżbieta Szczepańska
Współczesne użycie terminu plastik zostało po raz pierwszy wymyślone przez Leo Hendricka Baekelanda w 1909 r., celem opisania szerokiej gamy materiałów. Pozostaje pytanie, co mamy na myśli, kiedy mówimy o tworzywach sztucznych i czym dokładnie są te materiały?
Metodyka i praktyka szkolna
32 Pulsujące światło. Chemiluminescencyjne oscylacje - Marek Ples
Istnieją pewne grupy reakcji chemicznych, które zawsze cieszą się wielkim zainteresowaniem uczniów i nauczycieli, nie tylko ze względu
na niewątpliwą wartość edukacyjną, ale też wspaniały efekt wizualny.
37 Właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów - Ewa Witkowska
Olimpiady i konkursy
18 65. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Zadania teoretyczne - Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
26 65. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Zadania laboratoryjne - Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 2/2019
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Liczba Avogadra, mol moli i inne wielkie liczby - Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska
Przedstawiamy wybrane propozycje, dzięki którym w sposób przyjazny i skuteczny można by uzmysłowić sobie wielkości liczbowe: niezwykle ogromne, tak jak liczba Avogadra...
41 Czujniki optyczne jako narzędzia analityczne do wykrywania i oznaczania jonów - Natalia Łukasik, Piotr Barczak
Prawidłowe funkcjonowanie organizmu ludzkiego w dużej mierze opiera się na odpowiedniej równowadze jonowej. Jak wykryć i oznaczyć te jony?
43 Chemia serów - Joanna Kurek
Na świecie istnieje kilka tysięcy gatunków serów, szacuje się, że jest ich około 4000. W naszym kraju wytwarzanych jest około 90 gatunków serów. Co sprawia, że z mleka krowiego, owczego i koziego można otrzymać tak wiele różnorodnych gatunków sera? - czytaj więcej SERY
Metodyka i praktyka szkolna
13 Fosfor – alchemiczne światło - Marek Ples
Alchemicy raczej nie stosowali nic, co moglibyśmy dzisiaj nazwać metodą naukową. Przyznać trzeba jednak, że prace niektórych z nich były bardzo systematyczne i przyniosły wymierne skutki.
18 Próbny arkusz maturalny – poziom rozszerzony - Jadwiga Stachowicz, Urszula Głaszcz, Jadwiga Berecka
Przygotowany arkusz maturalny zawiera zadania zróżnicowane pod względem poziomu trudności. W prezentowanym arkuszu dominują zadania otwarte, które wymagają analitycznego myślenia, projektowania doświadczeń i analizy wyników
przedstawionych na wykresach.
Olimpiady i konkursy
28 50. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Zadania laboratoryjne - Marek Orlik, Janusz Stępiński
Spis treści wydania 1/2019
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Nowa definicja mola - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
41 Chemia związków metaloorganicznych - Joanna Kurek
Metodyka i praktyka szkolna
11 Poczta „Chemii w Szkole”. Pytania nurtujące nauczyciela – Stefan Siedlecki
14 Dendryty miedzi. Prawie jak żywe - Marek Ples
16 Światło i barwa. Tionina jako barwnik fotochromowy - Marek Ples
18 Chemiczny escape room - Magdalena Ankiewicz-Kopicka
36 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część VI. Sole. - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska, Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
Olimpiady i konkursy
22 Komitet Główny Olimpiady Chemicznej. 65. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap I
30 50. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna w Bratysławie (Słowacja) i Pradze (Republika Czeska) Zadania teoretyczne – dokończenie - Marek Orlik, Janusz Stępiński
WYDANIA 2018
Spis treści wydania 6/2018
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Tajemnice zapachu - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
41 Naturalne antybiotyki występujące w żywności - Leszek Ruchomski - czytaj więcej
44 Kolagen, czyli o białku ważnym dla skóry i nie tylko - Elżbieta Szczepańska
48 Kazimierz Fajans – uczony, którego Europa nie chciała...(a Amerykanie wręcz przeciwnie) - Jarosław Lewkowski
Metodyka i praktyka szkolna
11 Uzyskiwanie substancji aktywnych z przeterminowanych tabletek oraz suplementów diety - Andrzej Günther
16 Fiolet świeci – chemiluminescencja powszechnie dostępnego związku manganu -Marek Ples
20 Program edukacyjny – Laboratorium „Małego Misia” - Ewa Trybalska
36 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część V. Wodorotlenki. - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska, Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
Olimpiady i konkursy
22 50. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna – Bratysława, Praga 19-29 lipca 2018 r.
Zadania teoretyczne – część I. l Marek Orlik, Janusz Stępiński
Spis treści wydania 5/2018
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Śledztwo – prosta metoda wykrywania obecności krwi - Marek Ples
11 Piperyna z pieprzu czarnego - Andrzej Günther
Metodyka i praktyka szkolna
32 Bilansowanie równań reakcji redoks – część 2. - Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska
40 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część IV. Kwasy. - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska,
Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
47 Metoda CLIL w nauczaniu chemii - inspiracją do prowadzenia zajęć z chemii w języku obcym - Marcin M. Chrzanowski, Agnieszka Siporska
Olimpiady i konkursy
14 XXVI konkurs Chemiczny Politechniki Śląskiej - Tomasz Krawczyk, Mariusz Zalewski, Maciej Gonet
19 64. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap III. Zadania laboratoryjne. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
24 Sprawozdanie Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej z 64. Olimpiady Chemicznej w roku szkolnym 2017/2018
28 Sprawozdanie z 50. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej w Bratysławie (Słowacja) i Pradze (Republika Czeska) - Marek Orlik, Janusz Stępiński
Spis treści wydania 4/2018
Nauka i technika
4 Ciekawostki l Marek Orlik
6 Chemiczne tajemnice wina l Joanna Kurek
47 Jan Czochralski (1885–1953) – wybitny uczony i patriota l Paweł E. Tomaszewski
Metodyka i praktyka szkolna
33 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część III. Woda i roztwory wodne. l Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska, Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
39 Jak wyhodować węża? Trochę wyobraźni l Marek Ples
44 Masa atomu, skład izotopowy i masa atomowa l Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska - czytaj więcej
48 Uczelniane konkursy chemiczne dla licealistów l Tomasz Krawczyk, Mariusz Zalewski
Olimpiady i konkursy
19 64. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap III. Zadania teoretyczne. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 3/2018
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Na krańcu układu – gazy szlachetne - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński - więcej
16 Justus von Liebig – wybitny chemik i patron Uniwersytetu w Giessen - Grzegorz Mlostoń
47 Ignacy Mościcki (1867–1946) – chemik, który został prezydentem - Ireneusz Piwoński
Metodyka i praktyka szkolna
19 Zjawisko przeskoku płomienia - Ira Caspari, Nicole Graulich, Leonie Lieber, Lars Rummel
30 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część II. Wewnętrzna budowa materii - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk, Dominika Sadowska, MichałKwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
40 Bilansowanie równań reakcji redoks - Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska
Olimpiady i konkursy
25 64. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap II. Zadanie laboratoryjne. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 2/2018
Nauka i technika
4 Ciekawostki l Marek Orlik
6 O związkach aromatycznych - Joanna Kurek
16 Polscy chemicy u progu niepodległości: Stanisław Kostanecki (1860–1910) – wybitny uczony i patriota - Grzegorz Mlostoń
39 Toksyna botulinowa – wróg czy przyjaciel - Elżbieta Szczepańska
Metodyka i praktyka szkolna
14 Mnóstwo miejsca, którego nie widać - Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska
30 Zadania z chemii dla szkół podstawowych. Część I. Szkło laboratoryjne i sprzęt laboratoryjny. Substancje i ich przemiany - Ewa Trybalska, Zbigniew Gawron, Ewa Mączko, Zofia Brol, Maria Gogołowicz, Ewelina Szewczyk,
Dominika Sadowska, Michał Kwiatkowski, Alicja Gierlotka, Katarzyna Czapla
43 Kolor temperatury - Marek Ples
49 O molu - rozważania przy wprowadzaniu tego pojęcia w szkole - Mariusz Łukaszewski, Iwona Paleska - więcej
Olimpiady i konkursy
19 64. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap II. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej - Zadania teoretyczne z rozwiązaniami.
Spis treści wydania 1/2018
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Komórkowe maszyny molekularne - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
14 Nanotechnologia w kosmetyce - Elżbieta Szczepańska
18 Tajemnice fajerwerków - Szymon Zdziebłowski (PAP)
30 „Chemia koordynacyjna w zastosowaniach” - Krystyna Gans
42 Gluten czy gluten free? l Joanna Kurek
Metodyka i praktyka szkolna
24 Nurtujące pytania - Stefan Siedlecki
30 Próba Trommera – fakty i mity - Damian Mickiewicz
36 Światłoczułe związki w fotografii - Marek Ples
50 Grafenowy magazyn wodoru
Olimpiady i konkursy
19 64. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap I. Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
2017
Spis treści wydania 6/2017
Nauka i technika
4 Ciekawostki l Marek Orlik
6 Chemia szczęścia l Joanna Kurek - czytaj więcej
To, że ludzie są w stanie odczuwać radość, szczęście, miłość, satysfakcję wiadomo od dawna, jednak całkiem niedawno udało się ustalić, jakie związki chemiczne są za to odpowiedzialne.
46 Glifosat – Roundup. Fosforoorganiczny herbicyd – zagrożenie populacji ludzkiej l Przemysław T. Sanecki, Piotr M. Skitał, Jerzy Zięba
Metodyka i praktyka szkolna
14 Błękitna poświata. Synteza i chemiluminescencja związku Grignarda l Marek Ples
Reakcje chemiluminescencji są bardzo ciekawe, ponieważ wraz z reakcjami egzotermicznymi i innymi pozwalają na zapoznanie się z procesami przemian energii i materii
41 Metoda CLIL w nauczaniu chemii – propozycja lekcji w liceum ogólnokształcącym - Aleksandra Kania
44 Zadania maturalne dedykowane kandydatom na studia medyczne – recenzja - Iwona Paleska
Olimpiady i konkursy
19 Próbna Matura z Chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim - Karol Dudek, Michał Płotek, Tomasz Wichur
33 49. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
Spis treści wydania 5/2017
Metodyka i praktyka szkolna
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Chemiczne IgNoble - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
12 Otrzymywanie nanocząstek srebra z zastosowaniem surowców pochodzenia naturalnego - Agnieszka Kurek, Jakub Barbasz, Dagmara Malina
14 Innowacja pedagogiczna z chemii – chemia a odżywianie - Ilona Chmiel
Nauka i technika
16 Fajans i chwila... - Romuald Hassa
46 Żółto i niebiesko – barwnik elektrochromowy - Marek Ples
Olimpiady i konkursy
19 Propozycja zadań testowych z chemii dla uczniów gimnazjum - Małgorzata Czaja
24 49. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Zadania teoretyczne - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
43 Sprawozdanie z 49. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej w Nakhon Pathom (Tajlandia) 6.-15.07.2017 r. - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
Spis treści wydania 4/2017
Metodyka i praktyka szkolna
4 Ciekawostki l Marek Orlik
6 Analiza kroplowa w szkolnym laboratorium l Iwona Orlińska
W latach 20-tych ubiegłego wieku opracowano techniki analityczne, w których próby są wykonywane z miligramowymi ilościami odczynników oraz roztworami o objętości rzędu 1 cm3 lub mniejszej. Analiza kroplowa doskonale nadaje się do szybkich prób analitycznych, zwłaszcza wykonywanych w warunkach polowych. Jest ona również odpowiednia dla szkolnych
laboratoriów.
10 Fluorescencyjna termochromia – zimno, ale nie bezbarwnie l Marek Ples
Jednym z szerzej znanych przykładów chromotropizmów jest termochromizm, nazywany też termochromią. Polega on na zależności barwy substancji od temperatury.
15 Kiur – pierwiastek znany i nieznany? l Romuald Hassa
18 Zadania maturalne z chemii – poziom rozszerzony l Jadwiga Stachowicz, Urszula Głaszcz, Jadwiga Berecka
Nauka i technika
39 Kleje biurowe – skład i metody wytwarzania l Dominika Misiura, Tomasz M. Majka
44 Pomidory – bogactwo składników odżywczych l Joanna Kurek - czytaj więcej
Do połowy XIX wieku panowało przeświadczenie, że „pomidory są trujące, a po zjedzeniu choćby tylko jednego krew zamieni się w kwas”. Początkowo traktowano je więc jako roślinę ozdobną i hodowano w celach dekoracyjnych. Pierwszym krajem, w którym zaczęto je spożywać bez obaw o życie, była Rosja.
Recenzja
42 „Chemia organiczna w zadaniach” l Iwona Paleska
Olimpiady i konkursy
29 63. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap III Zadania laboratoryjne l Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
35 Sprawozdanie Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej z 63. Olimpiady Chemicznej w roku szkolnym 2016/2017 l Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 3/2017
4 Ciekawostki l Marek Orlik
Metodyka i praktyka szkolna
6 Fotoogniwo uczulane barwnikiem. Czego możemy nauczyć się od natury? l Marek Ples
Budowa fotoogniwa barwnikowego jest na tyle prosta, a materiały do jego konstrukcji są stosunkowo łatwe do zdobycia – można więc pokusić się o jego budowę w warunkach nawet średnio wyposażonego laboratorium.
13 Chemia nieco inaczej l Magdalena Ankiewicz-Kopicka
Niezwykła popularność gier komputerowych wśród nastolatków (i nie tylko) skłania do wykorzystania mechanizmów rządzących
w tym wirtualnym świecie w edukacji, w celu uatrakcyjnienia procesu dydaktycznego i wzrostu zainteresowania nauką.
17 Problemy nauczycieli chemii l Stefan Siedlecki
Olimpiady i konkursy
19 63. Krajowa Olimpiada Chemiczna. Etap III. Zadania teoretyczne l Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Nauka i technika
30 Wszystko, co chcielibyście i powinniście wiedzieć o Mendelejewie i mendelewie l Romuald Hassa
Minęła 110 rocznica śmierci Dymitra Mendelejewa – wielkiego rosyjskiego chemika. Na hasło „Mendelejew” praktycznie każdy
podaje odzew „tablica/układ”. Już mniej osób byłoby w stanie podać inne osiągnięcia lub powiedzieć coś o jego życiu prywatnym, a już zupełnie niewielu potrafiłoby opisać pierwiastek nazwany jego nazwiskiem.
36 Co nas truje? Jady i toksyny l Joanna Kurek
Jady i toksyny w naturze występują w wielu organizmach. W związku ze zbliżający się letnim sezonem warto nieco wcześniej
zapoznać się z różnego rodzaju zagrożeniami czyhającymi na nas podczas wyjazdów krajowych, jak i zagranicznych przy spotkaniu zarówno z roślinami, jak i zwierzętami jadowitymi i toksycznymi.
45 Lantanowce - pierwiastki bez stałego miejsca zameldowania l Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
Spis treści wydania 2/2017
Metodyka i praktyka szkolna
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Prostownik elektrolityczny – zapomniana technika - Marek Ples
13 Kwas galusowy – związek o ciekawych właściwościach - Andrzej Günther, Patrycja Wesołowska
Nauka i technika
16 Leki cytostatyczne, czyli jak chemia pomaga zwalczać nowotwory - Tomasz Kubiak
37 Fascynująca herbata l Joanna Kurek - czytaj więcej
47 Kleje pochodzenia naturalnego – rodzaje i zastosowanie - Agnieszka Świętoń, Tomasz M. Majka
Olimpiady i konkursy
22 63. Krajowa Olimpiada Chemiczna Etap II l Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 1/2017
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Cząsteczki-maszyny - Iwona Orlińska, Krzysztof Orliński
12 Jak uwięzić światło? - Marek Ples
41 Związki roślinne o działaniu farmakologicznym - Joanna Kurek
Metodyka i praktyka szkolna
33 Chiralność - czym ona właściwie jest? - Ewa Stronka-Lewkowska, Jarosław Lewkowski, Robert Zakrzewski
Konkursy i olimpiady chemiczne
19 63. Krajowa Olimpiada Chemiczna Etap I - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
27 48. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna
– Rozwiązania zadań laboratoryjnych - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
Wydania 2016
Spis treści wydania 6/2016
Nauka i technika
4 Ciekawostki l Marek Orlik
11 Różne oblicza soli kuchennej l Joanna Kurek
18 Poczta "Chemii w Szkole". Piwo: napój alkoholowy, estrogenowy i drożdżowy
38 Co i jak można otrzymać z piasku l Marek Ples
44 Polimery jako biozgodne pokrycia nanocząsteczkowych nośników leków l Tomasz Kubiak
48 Cyklodekstryny. Właściwości i zastosowanie w farmacji i medycynie l Wiesława Misiuk
Metodyka i praktyka szkolna
6 Słodkość substancji l Iwona Orlińska
33 Propozycja zadań testowych dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z zakresu podstawowego: materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego l Magdalena Czaja
35 Betulina i jej pochodne l Andrzej Günther
Konkursy i olimpiady chemiczne
19 48. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Część I – Zadania laboratoryjne l Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
27 48. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Część I – Rozwiązania zadań teoretycznych l Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
Spis treści wydania 5/2016
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Co dalej z układem okresowym pierwiastków? - Romuald Hassa
8 Elektryczność z powietrza. Ogniwo glinowo-tlenowe - Marek Ples
12 Glutaminian sodu – kontrowersyjny smak Azji - Joanna Kurek
44 Piwo: napój alkoholowy, estrogenowy i drożdżowy - Przemysław T. Sanecki, Łukasz A. Głowczyński,
Piotr M. Skitał
Metodyka i praktyka szkolna
30 Kwasy karboksylowe i ich pochodne - Jadwiga Stachowicz, Urszula Głaszcz, Jadwiga Berecka
38 Odkrycie tlenu - Iwona Orlińska
Konkursy i olimpiady chemiczne
17 Sprawozdanie z 48. Międzynarodowej Olimpiady Chemicznej w Tbilisi (Gruzja)
23.07.–1.08.2016 r. - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
19 48. Międzynarodowa Olimpiada Chemiczna. Część I – Zadania teoretyczne - Marek Orlik, Aleksandra Misicka-Kęsik
Spis treści wydania 4/2016
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
Metodyka i praktyka szkolna
Konkursy i olimpiady chemiczne
Spis treści wydania 3/2016
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Enzymy – biologiczne katalizatory - Marek Ples
12 Hydraty w szkolnym laboratorium - Iwona Orlińska
40 Witaminy – małe cząsteczki o wielkiej mocy - Joanna Kurek
Metodyka i praktyka szkolna
31 Antybakteryjne działanie srebra - Ilona Mojzych
Konkursy i olimpiady chemiczne
17 25 lat Konkursu Chemicznego Politechniki Śląskiej – Tomasz Krawczyk, Maciej Gonet, Agata Jakóbik-Kolon
19 Zadania teoretyczne 62. Krajowa Olimpiada Chemiczna Etap III – Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
Spis treści wydania 2/2016
Nauka i technika
4 Ciekawostki - Marek Orlik
6 Witamina C w szkolnym laboratorium - Iwona Orlińska
13 Widmowy blask. Chemiluminescencja katalizowana kompleksem miedzi - Marek Ples
Metodyka i praktyka szkolna
30 Z Poradnika Precyzyjnego Chemika. Część 3. O jodzie i wodzie jodowej w miejsce bromowej w szkolnym laboratorium chemicznym - Maciej Chotkowski, Agnieszka Siporska
34 Trucizna XXI wieku: fluor – narastający problem zdrowotny - Przemysław T. Sanecki, Łukasz A. Głowczyński,Piotr M. Skitał - LITERATURA DO ARTYKUŁU
43 Cudowne leki - Joanna Kurek
Konkursy i olimpiady chemiczne
18 Zadania teoretyczne i laboratoryjne. 62. Krajowa Olimpiada Chemiczna Etap II - Komitet Główny Olimpiady Chemicznej
28 Propozycja zadań testowych dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z zakresu: pierwiastki bloku d i f - Małgorzata Czaja
Spis treści wydania 1/2016
Nauka i technika
Metodyka i praktyka szkolna
Konkursy i olimpiady chemiczne
Wydania 2015
Spis treści wydania 6/2015
Nauka i technika
Spis treści wydania 5/2015:
Nauka i technika
Konkursy i olimpiady chemiczne
Spis treści wydania 3/2015
Spis treści wydania 2/2015
Nauka i technika
Nauka i technika
Spis treści wydania 1/2015