Spis treści wydania 4/2024
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Od reaktorów jądrowych do superkomputerów, czyli Forschungszentrum Jülich w pigułce – Tomasz Kubiak
Współczesna fizyka to nie tylko badania podstawowe, przybliżające nas do zrozumienia praw rządzących naturą, ale również działania nakierowane na opracowanie innowacyjnych technologii, które w przyszłości mogą zrewolucjonizować nasze codzienne życie.
- Trzy niezwykłe liczby – Maciej Panczykowski
14 Żywoty fizyków – Anders Jonas Ångström – Tadeusz Wibig WIĘCEJ
18 CREDO-Maze; promieniowanie kosmiczne – rejs ku Wyspie Stabilności – Tadeusz Wibig
25 „Oppenheimer” – oscarowy film o ojcu bomby atomowej w ocenie dydaktyka fizyki – Edward Rydygier
Robert Oppenheimer był profesorem na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley (w obrębie San Francisco), a w czasie II wojny światowej został dyrektorem programu rozwoju amerykańskiej broni jądrowej nazwanego Projektem Manhattan. Uznany jest za ojca bomby atomowej.
30 Zasady tworzenia i przetwarzania testów – Valentyna Shvets
35 Grawitacja w praktyce – Andrzej Sokołowski
38 Nierealne, ale… fizycznie poprawne (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
39 Kłopoty z równaniem falowym – (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
41 Powtórz, utrwal, poszerz wiedzę. Zadania z fizyki. Cz. 1. – Waldemar Reńda
Astronomia dla każdego
43 Polak poleci w Kosmos
44 Nasze Słońce – Marek Demiański
47 Zderzenia w Układzie Słonecznym – fakty i mity. Cz. III – Marcin Wesołowski
Prawdopodobieństwo kolizji pomiędzy dwoma ciałami kosmicznymi może być obliczone poprzez zastosowanie koncepcji tzw. „gęstości przestrzennej” obiektów, czyli średniej liczby obiektów w jednostkowym elemencie objętości.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 3/2024
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Fizyka u pulmonologa – Tomasz Kubiak
Pulmonologia staje się coraz bardziej pożądaną specjalizacją. Ten dział medycyny, zajmujący się rozpoznawaniem i leczeniem chorób układu oddechowego, jest ściśle powiązany z fizyką.
14 Światowy Dzień Kwantu – Kazimierz Mikulski
17 Przewidziany 90 lat temu kryształ istnieje – Kazimierz Mikulski
18 Techniki wysokiej próżni w fizyce doświadczalnej – Andrzej Wasiak
23 Co w fizyce piszczy – Wibracje nanorurek, Wykrywanie fal grawitacyjnych – opr. redakcyjne
24 Żywoty fizyków – Robert Hall, Marshall I. Nathan, Nick Holonyak i Robert H. Rediker – Tadeusz Wibig
Z naszych lekcji
26 Dydaktyka dydaktyczna – esej – Grzegorz Karwasz, Katarzyna Wyborska
Zadania maturalne układane są tak, jakby zamierzeniem było, aby uczeń matury nie zdał: co się da skomplikować, to zostanie skomplikowane.
30 Dyfrakcja – Stanisław Bednarek
Siatka dyfrakcyjna jest tak tanim i prostym przyrządem, że znajduje się prawie w każdej pracowni fizycznej. Dzięki tym przedmiotom można wykonać kilka interesujących doświadczeń.
36 Rodzinne eksperymentowanie jako element edukacji domowej – Kazimierz Mikulski
Dostarczanie dziecku w przedszkolu oraz wieku szkolnym nowych wrażeń emocjonalnych podczas eksperymentów realizowanych w domu, stanowi nowe, lepsze podejście do edukacji domowej.
40 Rachunek księżycowy Newtona i nie tylko… miniatura dydaktyczna – Waldemar Reńda
43 Laureaci konkursy Fizyczne ścieżki
Astronomia dla każdego
44 UFO a fizyką – Maciej Panczykowski
46 Zderzenia w Układzie Słonecznym – fakty i mity. Cz. II – Marcin Wesołowski
Rozważmy prawdopodobieństwo zderzenia małego ciała niebieskiego z innym ciałem. W celu uproszczenia naszych rozważań załóżmy, że ciało krąży wokół Słońca po orbicie eliptycznej.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 2/2024
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Materia, siły i ruch – Maciej Panczykowski
12 Antyferromagnetyki – materiały przyszłości dla elektroniki? – Michał Grzybowski
Czy materiały magnetyczne inne niż ferromagnetyki także mogą znaleźć zastosowanie? – czytaj WIĘCEJ
22 Tranzystor – Andrzej Wasiak
Bez tranzystora niemożliwy byłby rozwój współczesnej elektroniki, która stosowana jest w wielu urządzeniach.
26 Thomas Young. Ostatni człowiek, który wiedział wszystko – Kazimierz Mikulski
30 Żywoty fizyków. Oleg Władimirowicz Łosiew – Tadeusz Wibig
36 Metody wizualizacji 3D i ich biofizyczne podstawy – Stanisław Bednarek
W jaki sposób przedstawić trójwymiarowy obiekt na płaszczyźnie, żeby jego obraz zachował najwięcej informacji o tym obiekcie i jak najwierniej z płaskich obrazów odtworzyć trójwymiarowy obiekt?
Z naszych lekcji
17 Nowoczesna popularyzacja fizyki – Edward Rydygier
32 Zostawcie uczniom „komórki” – Arleta Biegańska
Odkąd upowszechniły się telefony komórkowe trwa dyskusja na temat ich złego wpływu na dzieci.
42 Analogie w dydaktyce fizyki. (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
Astronomia dla każdego
45 Zderzenia w Układzie Słonecznym– fakty i mity. Cz. I – Marcin Wesołowski
Do dziś zderzenia pomiędzy ciałami w Układzie Słonecznym odgrywają istotną rolę w ewolucji powierzchni tych ciał niebieskich.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 1/2024
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Echolokacja, czyli akustyczna nawigacja u zwierząt i ludzi niewidomych – Tomasz Kubiak
Echolokacja to swoisty biosonar przydatny wszędzie tam, gdzie wykorzystanie zmysłu wzroku jest znacznie utrudnione a nawet niemożliwe, np. w ciemnych jaskiniach, bunkrach czy mętnej wodzie. WIĘCEJ
13 Słońce coraz bardziej „jasne jak słońce” – Nauka w Polsce
14 CREDO–Maze: promieniowanie kosmiczne – zapomniani odkrywcy- Tadeusz Wibig
Za odkrywcę promieniowania kosmicznego uważa się Victora Franza Hessa, co niejako oficjalnie potwierdzono nagrodą Nobla. Jeśli jednak zagłębić się w historię, okaże się, że sprawa wcale nie jest tak oczywista.
21 Przez szczeliny do świata kwantów – Cyprian Sobczak
Interferencja, odkryta przez Thomasa Younga, zwanego „Ostatnim człowiekiem, który wiedział wszystko”, jest zjawiskiem zajmującym w fizyce wyjątkowe miejsce.
28 Żywoty fizyków. Kapitan Round – Tadeusz Wibig
30 Przestrzeń i czas Hermanna Minkowskiego – w rocznicę przełomowego wykładu – Kazimierz Mikulski
Z naszych lekcji
33 Prawo Archimedesa w zastosowaniach – Stanisław Bednarek
To prawo jest zapewne jednym z najbardziej znanych i najwcześniej odkrytych praw przyrody. Ma również bardzo duże znaczenie praktyczne i jest wykorzystywane w wielu dziedzinach techniki oraz w życiu codziennym.
38 Ile jest praw Pascala? (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
40 Fizyka w 950 kapsułkach – Anna Kaczorowska
42 Jak uczyć się rozwiązywania zadań fizycznych, jak doskonalić tę umiejętność i jak sprawdzić wyniki rozwiązania zadania? – Czesław Surowiec
Astronomia dla każdego
45 Ruch obiegowy Ziemi i jego następstwa – Marcin Wesołowski
Zjawiska dobowe związane ze Słońcem, tzn. jego wschód, górowanie, zachód i dołowanie wynikają z dobowego obrotu sfery niebieskiej. Uważna obserwacja tych zjawisk prowadzona przez dłuższy okres prowadzi do wniosku, że nie przebiegają one codziennie jednakowo.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 6/2023
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Nierozwiązane problemy i kwestie sporne w fizyce teoretycznej – Maciej Panczykowski
20 dużych pytań, na które fizycy powinni poznać odpowiedź w XXI wieku lub w dalszej przyszłości, w niektórych przypadkach – w przyszłości bardzo dalekiej.
12 Za co Nobel 2022? Część 6. Kryptografia kwantowa – Jan Kurzyk
Potwierdzenie istnienia splątania kwantowego sprawiło, że narodziła się nowa dziedzina nauki i techniki związanej z przetwarzaniem informacji kwantowej.
20 „Na ścieżkach Fizyki Współczesnej” – wystawy, wykłady, książki – Grzegorz Karwasz, Tomasz Wróblewski
27 Żywoty fizyków. Antonio Santi Giuseppe Meucci – Tadeusz Wibig
30 Kondycja nauczania fizyki w polskich szkołach. 48. Zjazd Fizyków Polskich – Edward Rydygier
Z naszych lekcji
36 Dwie królowe – Arleta Biegańska
Matematyka i fizyka to dwie nauki, które w znaczący sposób wpływają na nasze poznawanie świata jak i na kształtowanie otaczającej rzeczywistości.
40 Praca i energia w szkolnym programie fizyki. (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
44 Analityczne formułowanie funkcji położenia ciała w ruchu ukośnym – Andrzej Sokołowski
Astronomia dla każdego
47 Orientacja na sferze niebieskiej. Dobowy ruch sfery niebieskiej – Marcin Wesołowski
Obserwator, który znajduje się w dowolnym miejscu na powierzchni Ziemi odnosi wrażenie, że znajduje się w środku półkulistej czaszy usianej gwiazdami, a czasza ta wydaje się mu nieco spłaszczona.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 5/2023
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Fizyka u okulisty i optometrysty – Tomasz Kubiak
Zmysł wzroku dostarcza nam około 80% informacji ze środowiska zewnętrznego. Jeśli zatem widzimy prawidłowo, możemy w pełni sprawnie funkcjonować w otaczającym nas świecie.
14 CREDO-Maze: Promieniowanie kosmiczne widziane z kosmosu – pasy Van Allena – Tadeusz Wibig
W badaniach pierwotnego promieniowania kosmicznego najlepiej wznieść się ponad ziemską atmosferę, a przynajmniej bardzo, bardzo wysoko.
20 Za co Nobel 2022? Część 5. Komputery i algorytmy kwantowe – Jan Kurzyk
27 Żywoty fizyków. Piotr Curie – Tadeusz Wibig
Wszyscy wiedzą, że był mężem największej polskiej uczonej Marii Skłodowskiej-Curie. Ale poza tym Piotr Curie był także naukowcem i to naukowcem dużego formatu.
30 Fizyczne elementy w supernowoczesnym wytwarzaniu energii elektrycznej – Kazimierz Mikulski
W Massachusetts Institute of Technology (MIT) i National Renewable Energy Laboratory w USA (NREL) zbudowano ogniwa termofotowoltaiczne (TPV) o sprawności ponad 40%.
Z naszych lekcji
39 O problemach z zasadami i nie tylko… (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
44 „Doświadczenia skutków rzeczy pod zmysły podpadających …”
– włoskowatość, aerodynamika i rozpraszanie światła – Stanisław Bednarek
Astronomia dla każdego
47 Wybrane zagadnienia z mechaniki nieba. Część IV– Zadania cz. 2 – Marcin Wesołowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 4/2023
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Niewidzialne promieniowanie pod kontrolą – Dominik Kozieł, Radosław Zaleski
Wbrew rozpowszechnianym opiniom, energetyka jądrowa nie jest technologią przestarzałą.
8 Epitaksja, czyli otrzymywanie ultraczystych kryształów – Michał Grzybowski
Kryształy mają wiele ważnych zastosowań w przyrządach, z których korzystamy na co dzień.
12 Za co Nobel 2022? Część 4. Bramki kwantowe – Jan Kurzyk
Przetwarzanie informacji kwantowej wymaga bramek logicznych innego typu niż klasyczne bramki.
17 Koleje dużych prędkości – aspekt poznawczy i edukacyjny – Edward Rydygier. Więcej
24 Fizyka nowotworów – Ewelina Kędzierska
28 Żywoty fizyków. Lord Kelvin – Tadeusz Wibig
Z naszych lekcji
32 „Doświadczenia skutków rzeczy pod zmysły podpadających …” – tarcie, siła odśrodkowa i lepkość – Stanisław Bednarek
36 Badanie właściwości ładunków elektrycznych, pól i sił z wykorzystaniem symulacji – Jolanta Sokołowska, Andrzej Sokołowski
39 Fizyka szkolna na cenzurowanym. (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
Astronomia dla każdego
44 Wybrane zagadnienia z mechaniki nieba – część IV – Marcin Wesołowski
48 Napęd statków kosmicznych, czyli pęd i energia – Jerzy Kuczyński
By zmienić prędkość potrzebna jest siła. I to jest prawda niezależna od tego, gdzie się znajdujemy, a więc czy jesteśmy na Ziemi, czy w przestrzeni kosmicznej.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 3/2023
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Fizyka u kardiologa – Tomasz Kubiak
Serce, pomimo wielu symbolicznych znaczeń, stanowi dla przyrodników przede wszystkim kluczowy dla funkcjonowania organizmu narząd. Z kolei stosując terminologię techniczną, moglibyśmy przyrównać je do pompy zalewowo-tłoczącej.
12 Za co Nobel 2022? Część 3. Kubity, stany Bella, teleportacja – Jan Kurzyk
Istnienie natychmiastowej „wymiany informacji” między obiektami splątanego układu kwantowego od razu nasuwa myśl o wykorzystaniu tego do komunikacji z szybkością większą niż szybkość światła w próżni
33 Magnetyzm Słońca. Oddziaływanie plazmy z polem magnetycznym – Andrzej Wasiak
40 Leo Szilárd fizyk, który przewidział broń jądrową i sprzeciwił się jej użyciu – w 125 rocznicę urodzin i 90 rocznicę idei broni jądrowej – Kazimierz Mikulski
Z naszych lekcji
18 „Fiat Lux” – od Witelona do tomografu optycznego – Grzegorz Karwasz, Michał Kłosiński
Interaktywne wystawy z fizyki wkrótce będą obchodzić w Polsce 25 lat.
25 Dwadzieścia lat podręczników do fizyki – Jerzy Kuczyński – czytaj więcej
30 Żywoty fizyków. Lord Kelvin – Tomasz Wibig
Lord Kelvin jako taki nie urodził się w ogóle.
Astronomia dla każdego
43 Wybrane zagadnienia z mechaniki nieba. Część III – Marcin Wesołowski
W trzeciej części rozważań związanych z mechaniką nieba przedstawione zostały dwa zagadnienia – równanie Keplera oraz ograniczone kołowe zagadnienie trzech punktów materialnych.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 2/2023
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Za co Nobel 2022? Część 2. Nierówność Bella. Eksperymenty ze splątanymi fotonami – Jan Kurzyk
W latach 30. ubiegłego wieku toczyła się gorąca debata pomiędzy Einsteinem i Bohrem o rozumienie mechaniki kwantowej, a właściwie o to, jakimi prawami rządzi się świat kwantowy.
11 Promieniowanie kosmiczne a życie na Ziemi – Tadeusz Wibig
Promieniowanie kosmiczne dochodzi do nas i w dzień, i w nocy, i latem, i zimą. Cały czas bombardują nas wysokoenergetyczne cząstki z kosmosu i odkąd udaje nam się je mierzyć, jest go zasadniczo tyle samo. Zasadniczo, ale nie do końca.
39 Magazyny ciepła nowym trendem w przechowywaniu energii – PAP – Nauka w Polsce
40 Niezwykła, pionierska, wynalazczyni i badaczka Hertha Ayrton w 100-lecie śmierci – Kazimierz Mikulski
Z naszych lekcji
18 Z górki na pazurki, czyli jak interaktywnie uczyć o energii mechanicznej – Grzegorz Karwasz, Andrzej Karbowski
Równia pochyła to taka dydaktyczna tortura dla licealistów (i studentów również). Jedna siła to sinus, druga cosinus, ale niedokładnie wiadomo, która jest która. Oczywiście, żartujemy: jeśli trzeba, to wiemy.
24 Zastosowanie metod spektrometrycznych – Andrzej Wasiak
28 Żywoty fizyków. Błażej Pascal (1623-1662) – Tadeusz Wibig
31 Prawda czy fałsz… (Impresja dydaktyczna) – Waldemar Reńda
34 Współczesne zagrożenia a nauczanie fizyki – Arleta Biegańska
37 Jak młodzi ludzie postrzegają fizykę? – Ewelina Kędzierska
Astronomia dla każdego
46 Wybrane zagadnienia z mechaniki nieba – część II. – Marcin Wesołowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 1/2023
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Małe reaktory modułowe przyszłością energetyczną Polski – Wioletta Monika Dynkowska
Nieomal stuletnie wykorzystywanie atomu w służbie ludzkości stworzyło bardzo poważne podwaliny pod dalsze prace udoskonalające techniki i materiały jądrowe.
10 Instalacje fotowoltaiczne – Andrzej Wasiak
Ogniwa słoneczne pierwotnie były używane do zasilania w energię elektryczną statków kosmicznych. Jednak wraz z rozwojem technologii ogniw słonecznych i znacznym obniżeniu ich kosztów znalazły swoje ziemskie zastosowania.
16 Za co Nobel 2022? Część 1. Interpretacja kopenhaska, paradoks EPR, stany splątane – Jan Kurzyk – czytaj więcej
21 Co było i co osiągnięto, czyli – Jedne z najważniejszych wydarzeń minionego 2022 roku w fizyce – Kazimierz Mikulski
26 Ogólnie potrzebna teoria względności – Cyprian Sobczak
Początek ubiegłego wieku okazał się być przełomowy na drodze naszego poznania. Przyniósł bowiem naszej cywilizacji mechanikę kwantową, przy której zawodzą nie tylko zmysły, ale także intuicja, oraz szczególną i ogólną teorię względności.
33 Żywoty fizyków. Thomas Alva Edison (1847-1931 – Tadeusz Wibig
Niektórzy mówią też, że był największym wynalazcą wszechczasów. Nawet, jeśli to nie jest prawdą, jego dokonania w ulepszaniu otaczającego nas świata są nie do przecenienia.
Z naszych lekcji
35 Escaperoom w praktyce szkolnej – Aga Kowalczyk
- Dia-, czy paramagnetyk? Oto jest pytanie! – Stanisław Bednarek, Jacek Ćwik
W artykule został opisany prosty i skuteczny układ, przeznaczony do wykrywania przedmiotów, wykazujących słabe właściwości magnetyczne.
39 Jaka szkoła, jaka edukacja – c.d. – Waldemar Reńda
Astronomia dla wszystkich
- Wybrane zagadnienia z mechaniki nieba. Cz. 1. – Marcin Wesołowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 6/2022
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Od superciężkich pierwiastków do terapii hadronowej, czyli o wkładzie GSI Darmstadt w światową naukę – Tomasz Kubiak
Obecnie wielkie projekty naukowe angażują tysiące najlepszych specjalistów z całego świata, a warta miliony euro infrastruktura badawcza, zgromadzona w wielkich centrach naukowych, pozwala przeprowadzać spektakularne eksperymenty. Nie tylko przybliżają nas one do zrozumienia, jak funkcjonuje przyroda, ale często dostarczają też innowacyjnych rozwiązań technicznych, które później znajdują zastosowanie w medycynie, przemyśle a nawet urządzeniach codziennego użytku.
10 Kosmiczna energia – Kazimierz Mikulski
Grupa naukowców od ponad 50 lat wymyśla techniki przechwytywania energii słonecznej w Kosmosie i przesyłania jej z powrotem na Ziemię. Czy to zaspokoi nasze potrzeby energetyczne?
16 O „energii” interdyscyplinarnie. Pojęcie energii w dydaktyce – Grzegorz Karwasz
…Energia to zdolność ciała do wykonania pracy. Jednak pojęcie energii pojawia się również na lekcjach chemii podczas omawiania reakcji chemicznych, lekcjach biologii – pojęcie energii związanej z metabolizmem czy na lekcji geografii omawiając energię geotermalną.
24 CREDO-Maze: promieniowanie kosmiczne, czyli właściwie co? Tadeusz Wibig
32 Niezwykły świat kwantów – Waldemar Reńda
Teoria kwantowania energii promieniowania była początkowo traktowana jako czysto teoretyczna (matematyczna) hipoteza wyjaśniająca jedynie ów wykres rozkładu energii.
38 Żywoty fizyków. Joseph Henry, Jr. (1797-1878) – Tadeusz Wibig
40 Isidor Isaac Rabi – fizyk noblista z Galicji – Rafał Siomon
Z naszych lekcji
41 Jedna z przyczyn niechęci do nauki – Jerzy Kuczyński
44 Uczyć jak Wolfke… czyli o praktycznym i interdyscyplinarnym podejściu do dydaktyki fizyki – Ewelina Agnieszka Kędzierska
Astronomia dla każdego
47 Jowisz prawdopodobnym kandydatem na gwiazdę Betlejemską
w 2022 roku – Marcin Wesołowski
48 Program Szkół Kosmicznych – Joanna Pietrzak, Ryszard Gabryszewski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 5/2022
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Alternatywa: fizyka interdyscyplinarna – Katarzyna Wyborska, Grzegorz Karwasz
Aby obronić znaczenie (czy nawet istnienie) fizyki jako przedmiotu szkolnego, należy zmienić treści i sposoby nauczania: odejść od aksjomatycznego wykładu „praw” i „zasad”, na rzecz nauczania interdyscyplinarnego, pokazującego użyteczność fizyki we współczesnym świecie.
10 Przenikliwość Roentgena – Józef Ginter
Pierwszą w historii nagrodę Nobla z fizyki otrzymał Wilhelm Roentgen za odkrycie promieniowania X.
18 Przekaz medialny w nauczaniu i popularyzacji fizyki – Edward Rydygier
Twórcy reformy systemu edukacji założyli, że społeczeństwo będzie pozyskiwać wiedzę naukową ze źródeł pozaszkolnych, takich jak muzea nauki, pikniki i festyny naukowe oraz źródła medialne, jak prasa, telewizja i Internet. Niestety, nie przewidziano zmian kulturowych w społecznym odbiorze nauki…
25 Nobel 2023
26 Żywoty fizyków. William Sturgeon (1783-1850) – Tadeusz Wibig
Z naszych lekcji
23 Międzyszkolny Interdyscyplinarny Konkurs „Bajki Lema“ – Ewa Trybalska
30 Efekt Mojżesza i bąbelki w polu magnetycznym – Stanisław Bednarek
Nazwy niektórych zjawisk i praw fizyki mają związek z wydarzeniami, które zaistniały w czasach starożytnych lub z żyjącymi wtedy uczonymi. Jedynym z takich interesujących i prawie zupełnie nieznanych zjawisk jest efekt Mojżesza.
34 O pomiarach fizycznych i niepewności pomiarowej. (Uwagi metodyczne) – Waldemar Reńda
35 Wyznaczanie ogniskowej zwierciadła kulistego wklęsłego na podstawie jego geometrycznych wymiarów – Czesław Surowiec
36 Doświadczenia fizyczne w praktyce szkolnej. (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
Psychologia zapamiętywania wskazuje na to, że im więcej zmysłów bierze udział w procesie poznawczym, tym skuteczniejsze jest zapamiętywanie treści nauczania. A to właśnie doświadczenia fizyczne najbardziej angażują wzrok, słuch, dotyk i mowę oraz zmuszają do działania.
40 Technika Feynmana w edukacji fizycznej, czyli od wyjaśnienia do zrozumienia – Kazimierz Mikulski
Istnieje potrzeba, a wręcz konieczność, nabycia umiejętności uczenia się. To ważne, gdy nie tylko wskazane jest nauczyć się, ale przede wszystkim by realizować zainteresowania w poznawaniu świata, także tego opisanego przez fizykę.
44 Projekt edukacyjny w szkole podstawowej – Arleta Biegańska
Astronomia dla każdego
47 Astronomiczna rachuba czasu – cz. 2
Przykładowe zadania rachunkowe wraz z ich rozwiązaniami, które dotyczą rachuby czasu.
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 4/2022
Fizyka wczoraj, dziś i jutro
4 Mikroświat w powiększeniu, czyli tajniki mikroskopii fluorescencyjnej i konfokalnej – Tomasz Kubiak
Klasyczna mikroskopia optyczna przyczyniła się do fundamentalnych odkryć w zakresie nauk biomedycznych. Prawdziwym przełomem okazało się jednak wprowadzenie do laboratoriów mikroskopów fluorescencyjnych.
Z naszych lekcji
12 Namiocik lub parasol wodny, czyli fizyka w zlewie kuchennym – Stanisław Bednarek
16 Jak uczyć by nas rozumiano? – Przemysław Krakowiak
Jest tylko jedna rzecz, która dotrze do uczniów lepiej niż nauka – popkultura. Dlatego szukajmy przykładów w filmach, muzyce, sprawdzając to, co możliwe lub niemożliwe, ale popularne w Internecie.
18 CREDO-Maze: promieniowanie kosmiczne a fizyka cząstek elementarnych – Tadeusz Wibig
25 Albert Einstein (1879-1955) – ruchy Browna – Tadeusz Wibig
28 Interaktywne eksperymenty badające zmianę długości i prędkości fali świetlnej – Andrzej Sokolowski
- Wahadło nie takie proste – Jan Kurzyk
Wykonując z uczniami lub studentami ćwiczenie, którego celem jest wyznaczenie wartości przyśpieszenia ziemskiego za pomocą wahadła korzystamy zwykle ze wzoru na okres drgań harmonicznych wahadła prostego zwanego też wahadłem matematycznym. Tym samym godzimy się na to, że popełniamy szereg błędów systematycznych będących konsekwencją zastosowanych przybliżeń.
39 Tarcie toczne czy raczej opór toczny? (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
40 Kilka uwag o nauczaniu fizyki w oparciu o raport Johna Hattiego – Kazimierz Mikulski
Astronomia dla każdego
Astronomiczna rachuba czasu. Cz. 1 – Marcin Wesołowski
Astronomia jest jedną z najstarszych nauk zajmujących się wyjaśnianiem i analizą ruchów ciał niebieskich. Jednym z fundamentalnych problemów astronomii jest astronomiczna rachuba czasu
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 3/2022
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Od ultrasonoterapii do termoterapii, czyli o wykorzystaniu czynników fizykalnych w lecznictwie i rehabilitacji – Tomasz Kubiak
Dzięki wykorzystaniu różnych rodzajów energii możliwe jest bowiem wywołanie pożądanych reakcji fizjologicznych oraz uaktywnienie naturalnych mechanizmów obronnych organizmu.
12 O krzywiźnie czasoprzestrzeni i nie tylko… (Miniatura dydaktyczna) – Waldemar Reńda
15 Co robią młodzi naukowcy po lekcjach? Konkurs „Odkrycia” – Polska
Edycja EUCYS.
16 Jan Szczepanik (1872-1926) – odkrywca, fenomenalny wynalazca – twórca telewizora i barwnej fotografii – w 150 rocznicę urodzin – Kazimierz Mikulski
30 Fizyczne podstawy dalmierza – Kazimierz Mikulski
Z naszych lekcji
22 Albert Einstein (1879-1955) – Tadeusz Wibig
25 Paradoks mechaniczny w praktyce – Stanisław Bednarek
33 Doradztwo zawodowe na lekcjach fizyki – Arleta Biegańska
W szkołach podstawowych i ponadpodstawowych od zawsze realizowane były zadania przygotowujące uczniów do wyboru dalszej drogi kształcenia i do wyboru zawodu.
36 Przewodząca sfera w zadaniach z elektrostatyki – Czesław Surowiec
Astronomia dla każdego
41 Mars – planeta wyjątkowa – Marcin Wesołowski
44 Kompendium astronomiczne – wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 9 – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 2/2022
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 U źródeł fizyki i cywilizacji (Szkic problemu) – Waldemar Reńda
8 Cztery i pół stanów skupienia. V. Wszystkie stany skupienia – Grzegorz Karwasz
16 Kuchenna mechanika płynów, czyli fizycy uwięzieni – Maciej Lisicki
50 Otto Stern – fizyk noblista z Żor – Rafał Simon, Marta Wąsik
47 Zjazd Fizyków Polskich
21 Dydaktyka i popularyzacja fizyki – Edward Rydygier
Z naszych lekcji
26 CREDO-Maze: promieniowanie kosmiczne w każdej szkole – Tadeusz Wibig
31 Galileusz – astronom (1564 – 1642) – Tadeusz Wibig
34 Równanie stanu doskonałego gazu w zadaniach – Czesław Surowiec
37 Prosty sposób na wyprowadzenie wzoru Ciołkowskiego – Marian Maciocha
38 Elementy pedagogiki outdoorowej w nauczaniu fizyki – Kazimierz Mikulski
Astronomia dla każdego
44 Misja kosmiczna DART – czyli pierwsza próba obrony Ziemi – Marcin Wesołowski
46 Kompendium astronomiczne – wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 8 – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 1/2022
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Od światłolecznictwa do elektroterapii, czyli podstawy wybranych metod fizykoterapii – Tomasz Kubiak
12 Szczególnie potrzebna teoria względności – Cyprian Sobczak
18 Arystoteles, Buridan i Kartezjusz – esej z historii fizyki – Grzegorz Karwasz
25 O energii i mitach – Jerzy Kuczyński
28 Zarys historii drogi do transformatora Tesli w 100-lecie badań w Polsce – Kazimierz Mikulski
Z naszych lekcji
34 Żywoty fizyków. Galileusz (1564-1642) – Tadeusz Wibig
37 Nietypowe układy odniesienia mogą znacznie ułatwić rozwiązanie zadania – Marian Maciocha
38 Paradoks mechaniczny – Julian Płoszajski
40 Stanisław Lem gościem na lekcjach fizyki – Bożena Brożyna, Ewa Trybalska
42 Kreatywność na lekcjach fizyki – Anna Jurczyc
Fizyka atmosfery
43 Fizyka atmosfery – Andrzej Wasiak
Astronomia dla każdego
- Kompendium astronomiczne – wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 7. – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 6/2021
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Neutrina – ulotne cząstki elementarne – Joanna Zalipska
10 Tajniki spintroniki – Wioletta Kopeć, Mirosław Sawczak
15 Sposób na „zobaczenie” wiązań atomowych – PAP, Nauka w Polsce, Karolina Duszczyk
16 Fizyczne podstawy badań rentgenowskich kości i stawów – Tomasz Kubiak
22 Dawki promieniowania jonizującego Wioletta Dynkowska
Z naszych lekcji
26 Żywoty fizyków. Robert Hooke (1635-1703) – Tadeusz Wibig
28 O fizyce żeglowania – Marta Wacławczyk
31 Bipryzmat Fresnela w szkolnej edukacji – Kazimierz Mikulski
34 Prawa fizyki a filozofia – Waldemar Reńda
39 O wiejskiej szkole – Jerzy Kuczyński
40 Jaka szkoła, jaka edukacja… – Waldemar Reńda
Astronomia dla każdego
42 Znaczenie ruchu obrotowego Ziemi – Justyna Śliwińska, Jolanta Nastula
47 Kompendium astronomiczne
– wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 6 – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 5/2021
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Od Hindenburga do elektrolizerów parowych – fizyka w służbie ekonomii wodorowej – Aleksandra Mielewczyk – Gryń
9 Czy wodór jest paliwem ekologicznym? – Kamila Nowicka
12 Pierwszy Nobel geofizyczny – Zbigniew Wiśniewski
13 Co z tym grafenem? – Jakub Kierdaszuk
17 Odkrycia – Polska Edycja European Union Contest for Young Scientists (EUCYS). Co można wygrać w konkursie naukowym?
18 Spektrometria mas – Andrzej Wasiak
22 Fizyk prawie zapomniany – Mieczysław Władysław Wolfke. Prekursor holografii i nie tylko – Kazimierz Mikulski
26 Maria Goeppert-Meyer. Ślązaczka, fizyk, noblistka – Rafał Simon, Marta Wąsik
Z naszych lekcji
27 Żywoty fizyków. Ernst Werner Siemens, a od 1888 von Siemens (1816-1892) – Tadeusz Wibig
30 Wykorzystanie „fotodżojstika” do badania zjawisk okresowych – Jan Kurzyk
32 Wycisnąć prąd z kryształu – Stanisław Bednarek
37 Najważniejszy problem edukacji – Jerzy Kuczyński
40 Myślenie projektowe a nauczanie fizyki – Kazimierz Mikulski
44 Góra lodowa i edukacja polska – Jacek Orzechowski
Astronomia dla każdego
47 Kompendium astronomiczne – wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 5 – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 4/2021
Fizyka wczoraj, dziś i jutro
4. Biofizyka a niezwykłe właściwości wody – Tomasz Kubiak – czytaj więcej WODA
12. Ciekłe kryształy – niezwykły stan materii – Kamila Nowicka
16. Teoria chaosu – Cyprian Sobczak
22. Osłony w ochronie radiologicznej – Wioletta Monika Dynkowska
26. 100 rocznica przyznania Nagrody Nobla Einsteinowi za interpretacj efektu fotoelektrycznego zewnętrznego – Kazimierz Mikulski
Z naszych lekcji
30. Kształcenie językowe na lekcjach fizyki – Arleta Biegańska
32. Isaac Newton (1642/43-1727) ciąg dalszy – Na ramionach olbrzymów – Tadeusz Wibig
35. Co w fizyce piszczy?
36. O prędkości – Jerzy Kuczyński
40. Zastosowanie teorii równoważnego źródła SEM do obliczania złożonych obwodów elektrycznych – Czesław Surowiec
Astronomia dla każdego
44. Kompendium astronomiczne – wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 4 – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
48. Częściowe zaćmienie Słońca –10.06.2021 – astronomiczne wydarzenie czerwca – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 3/2021
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Czy promieniowanie tylko szkodzi? – Wioletta Monika Dynkowska
8 Cztery i pół stanów skupienia. Cz. IV. Ciała stałe – Grzegorz Karwasz – czyutaj więcej STAŁE
14 Egzotyczny stan materii – Redakcja
15 Czy turbulencje są niebezpieczne? – Marta Wacławczyk
18 Metody doświadczalne w aerodynamice – Andrzej Wasiak
22 110-lecie odkrycia nadprzewodnictwa – Kazimierz Mikulski
Z naszych lekcji
30 Zderzenia zwykłe i niezwykłe – Stanisław Bednarek
35 Żywoty fizyków – Isaac Newton (1742/43-1727) – Tadeusz Wibig
38 Kwadratowe równania w zadaniach z fizyki – Czesław Surowiec
41 O głębi ostrości i czytaniu bez okularów – Waldemar Reńda
43 Rekonstrukcja formuły Einsteina opisującej zjawisko fotoelektryczne. Propozycja dydaktyczna – Andrzej Sokołowski
Astronomia dla każdego
46 Kompendium astronomiczne. Cz. 3. – Piotr Gronkowski, Marcin Wesołowski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 2/2021
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Biofizyka zmysłu słuchu i ochrona przed hałasem – Tomasz Kubiak
11 Dopuszczalne poziomy skażeń żywności w Polsce – Wioletta Monika Dynkowska
14 Fizyka współczesnych instrumentów geodezyjnych – Stanisław Bednarek
22 Walther Bothe – w 130 rocznicę urodzin. Nietuzinkowy badacz i odkrywca – Kazimierz Mikulski
26 Mechanika kwantowa – od pojęcia kwantu do całek po trajektoriach – Cyprian Sobczak
Z naszych lekcji
29 Paradoks „dużego” ciała w fizycznych zadaniach – Czesław Surowiec
33 Dlaczego kule w wyniku zderzenia centralnego całkowicie niesprężystego zlepiają się? –Marian Maciocha
Astronomia dla każdego
35 Perseverance bada Marsa – Zbigniew Wiśniewski
36 Z czego zbudowany jest Wszechświat? – Marek Demiański
44 Kompendium astronomiczne – wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 2 – Piotr Gronkowski, Marcin Wesołowski
Geofizyka
48 Ziemia planeta wyjątkowa – cz. 15. Ziemskie pole magnetyczne – Zbigniew Wiśniewski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
Spis treści wydania 1/2021
Fizyka wczoraj, dziś, jutro
4 Nagroda Nobla z fizyki w 2020 – Edward Malec
12 Zagadnienia lotów z prędkościami ponaddźwiękowymi – Andrzej Wasiak – czytaj więcej GROM
17 Promieniowanie a żywe organizmy – Wioletta Monika Dynkowska
Z naszych lekcji
21 Wykorzystanie robotów LEGO do eksperymentów i pomiarów w fizyce – Adam Ogaza
26 Van Gogh i inni, czyli fizyka spotyka sztukę – Marta Wacławczyk, Zofia Wacławczyk
28 Zjawiska zderzeń w makro i mikroświecie – Julian Płoszajski
32 Nietypowe zadania z kondensatorami i sposoby ich rozwiązywania – Czesław Surowiec
36 O definiowaniu wielkości fizycznych i nie tylko… (Miniatura dydaktyczna) -Waldemar Reńda
40 Joseph Priestley (1733 – 1804). Hobbysta nauk – Tadeusz Wibig
Astronomia dla każdego
42 Kompendium astronomiczne – wybrane pojęcia i zagadnienia – cz. 1. – Marcin Wesołowski, Piotr Gronkowski
Geofizyka
46 Ziemia planeta wyjątkowa – cz. 14. Dryf kontynentów i tektonika płyt – Zbigniew Wiśniewski
Kup to wydanie Zamów prenumeratę
